10 હજાર રૂપિયાની નોટ 32 વર્ષ સુધી ચાલી, પછી કેમ બંધ કરવામાં આવી, તેની પાછળનું કારણ શું છે?

દેશમાં 32 વર્ષથી 10 હજાર રૂપિયાની નોટ ચલણમાં હતી. પણ પછી એવું શું થયું કે આ નોટ બંધ થઈ ગઈ?

ચાલો જાણીએ ભારતની સૌથી મોટી 10,000 રૂપિયાની નોટની આજે દેશની સૌથી મોટી નોટ 500 રૂપિયાની છે.

નોટબંધી બાદ થોડા સમય માટે 2000 રૂપિયાની નોટ રજૂ કરવામાં આવી હતી. પરંતુ 19 મે, 2023 ના રોજ, ભારતીય રિઝર્વ બેંકે નિર્ણય લીધો કે 2000 રૂપિયાની નોટ બંધ કરવામાં આવશે.

એક સમય હતો જ્યારે ભારતમાં 32 વર્ષ સુધી 10,000 રૂપિયાની નોટ ચલણમાં હતી. ચાલો હવે તેની વાર્તા ઝડપથી જાણીએ.

10,000 રૂપિયાની નોટ ક્યારે રજૂ કરવામાં આવી?

ભારતની સૌથી મોટી નોટ બ્રિટિશ સરકાર દ્વારા વર્ષ 1938માં રજૂ કરવામાં આવી હતી. ‘મોટા કામ માટે મોટી નોટ’ની વિભાવના લાગુ કરતાં અંગ્રેજોએ 10,000 રૂપિયાની નોટ રજૂ કરી.

આ નોટ તે સમયે રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા દ્વારા છાપવામાં આવી હતી. 10 રૂપિયાની આ નોટ દેશની સૌથી મોટી નોટ બની ગઈ છે.

10,000 રૂપિયાની નોટ શા માટે બંધ કરવામાં આવી?

અંગ્રેજોએ આ નોટનો ઉપયોગ માત્ર 8 વર્ષ સુધી કર્યો હતો. વર્ષ 1946માં 10 હજાર રૂપિયાની નોટ બંધ કરવામાં આવી હતી.

તેનું મુખ્ય કારણ એ હતું કે બીજા વિશ્વ યુદ્ધ દરમિયાન બ્લેક માર્કેટિંગ વધી ગયું હતું. 10,000ની નોટથી બ્લેક માર્કેટિંગ કરવું સરળ હતું. તેથી તે બંધ કરવામાં આવ્યું હતું.

પોસ્ટ ઓફિસની યોજના: વાર્ષિક રૂ. 399 રોકાણ પર મળશે રૂ. 10 લાખ સુધીનો લાભ, જાણો કેવી રીતે?

પરંતુ આઝાદી બાદ ફરી એકવાર વર્ષ 1954માં 10,000 રૂપિયાની નોટ પરત લાવવામાં આવી. આ નોટની સાથે સરકારે 5000 રૂપિયાની નોટ પણ રજૂ કરી હતી.

આ બંને નોટો સામાન્ય લોકોને બહુ કામની નહોતી. તેની સાથે બ્લેક માર્કેટિંગ પણ વધી રહ્યું હતું.

જે બાદ 1978માં પૂર્વ વડાપ્રધાન મોરારજી દેસાઈએ 5000 અને 10,000 રૂપિયાની નોટોને બંધ કરવાનો આદેશ આપ્યો હતો.

આ રીતે 10 હજારની નોટોનો પુરવઠો સમાપ્ત થઈ ગયો અને તે ભારતના ઈતિહાસની સૌથી મોટી નોટ બની ગઈ.