આધાર કાર્ડ હાલમાં ભારતમાં એક મહત્વપૂર્ણ ઓળખ કાર્ડ છે, જેનો ઉપયોગ વિવિધ સરકારી અને બિન-સરકારી સેવાઓ માટે થાય છે.
હાલમાં જ સુપ્રીમ કોર્ટે આધાર કાર્ડના ઉપયોગને લઈને એક મહત્વપૂર્ણ નિર્ણય લીધો છે, જેમાં સ્પષ્ટ કરવામાં આવ્યું છે કે ઉંમર નક્કી કરવા માટે આધાર કાર્ડને માન્ય દસ્તાવેજ માનવામાં આવશે નહીં. આ નિર્ણયથી આધાર કાર્ડની માન્યતાને લઈને ઘણા પ્રશ્નો ઉભા થયા છે અને તેના ઉપયોગનો વિસ્તાર મર્યાદિત થઈ ગયો છે.
સુપ્રીમ કોર્ટનો આ નિર્ણય એવા મામલામાં આવ્યો છે જેમાં માર્ગ અકસ્માતમાં મૃત્યુ પામેલા વ્યક્તિના પરિવારજનોએ વળતરની અપીલ કરી હતી. હાઈકોર્ટે ઉંમર નક્કી કરવા માટે આધાર કાર્ડને માન્યતા આપી હતી, પરંતુ સુપ્રીમ કોર્ટે તેને ફગાવી દીધી હતી.
આ મુજબ, શાળા છોડવાના પ્રમાણપત્ર (SLC) પરથી ઉંમરની પુષ્ટિ થવી જોઈએ. આ લેખમાં અમે આ નિર્ણયનું વિગતવાર વિશ્લેષણ કરીશું અને આધાર કાર્ડ સંબંધિત મહત્વપૂર્ણ માહિતી પ્રદાન કરીશું.
આધાર કાર્ડ પર સુપ્રીમ કોર્ટનો મોટો નિર્ણય
સુપ્રીમ કોર્ટે હાલમાં જ આધાર કાર્ડને લઈને મોટો નિર્ણય આપ્યો છે. કોર્ટે કહ્યું કે આધાર કાર્ડનો ઉપયોગ કોઈની ઉંમર નક્કી કરવા માટે થઈ શકે નહીં.
આ નિર્ણય પંજાબ અને હરિયાણા હાઈકોર્ટના એ આદેશને નકારી કાઢતા આવ્યો, જેમાં માર્ગ અકસ્માતમાં માર્યા ગયેલા વ્યક્તિની ઉંમર આધાર કાર્ડ દ્વારા નક્કી કરવામાં આવી હતી.
નિર્ણયનો મુખ્ય મુદ્દો
ઉંમરનો પુરાવોઃ સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે ઉંમરનો પુરાવો આધાર કાર્ડથી નહીં પરંતુ સ્કૂલ લીવિંગ સર્ટિફિકેટ (SLC)માંથી લેવો જોઈએ.
આધાર કાર્ડની ભૂમિકા: કોર્ટે સ્પષ્ટ કર્યું કે આધાર કાર્ડ માત્ર ઓળખ સ્થાપિત કરવા માટે ઉપયોગી છે, પરંતુ તે જન્મ તારીખનો પુરાવો નથી.
પોસ્ટ ઓફિસની યોજના: વાર્ષિક રૂ. 399 રોકાણ પર મળશે રૂ. 10 લાખ સુધીનો લાભ, જાણો કેવી રીતે?
કાનૂની સંદર્ભ: આ નિર્ણય જુવેનાઇલ જસ્ટિસ (બાળકોની સંભાળ અને સંરક્ષણ) અધિનિયમ, 2015ની કલમ 94 પર આધારિત છે.
નિર્ણયની અસર
આ નિર્ણયની અસર ઘણા ક્ષેત્રોમાં થશે, ખાસ કરીને એવા કિસ્સાઓમાં કે જ્યાં વય નિર્ધારણ જરૂરી છે. ઉદાહરણ તરીકે:
વળતરના કેસોમાં: માર્ગ અકસ્માતો અથવા અન્ય કાનૂની વિવાદોમાં ઉંમર નક્કી કરવા માટે હવે આધાર કાર્ડનો ઉપયોગ કરવામાં આવશે નહીં.
શિક્ષણ અને આરોગ્ય સેવાઓ: શાળાઓ અને આરોગ્ય સેવાઓને વય ચકાસવા માટે અન્ય દસ્તાવેજોની પણ જરૂર પડશે.
આધાર કાર્ડ સંબંધિત માહિતી
આધાર કાર્ડ એ 12 અંકનો અનન્ય ઓળખ નંબર છે, જે યુનિક આઈડેન્ટિફિકેશન ઓથોરિટી ઓફ ઈન્ડિયા (UIDAI) દ્વારા જારી કરવામાં આવે છે. આ દસ્તાવેજ વિવિધ સરકારી યોજનાઓ અને સેવાઓ માટે જરૂરી છે.
આધાર કાર્ડનું મહત્વ
ઓળખનો પુરાવો- સરકારી યોજનાઓ અને સેવાઓમાં ઓળખ સ્થાપિત કરવા માટે
બેંકિંગ સેવાઓ – બેંક ખાતા અને વ્યવહારો ખોલવા માટે જરૂરી છે
મોબાઇલ સિમ – મોબાઇલ સિમ ખરીદવું ફરજિયાત છે
શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ – શાળા કે કોલેજમાં પ્રવેશ માટે જરૂરી છે
સરકારી લાભો – વિવિધ સરકારી યોજનાઓનો લાભ મેળવવા માટે જરૂરી છે
આધાર કાર્ડ બનાવવાની પ્રક્રિયા
આધાર કાર્ડ બનાવવાની પ્રક્રિયા સરળ છે અને તેમાં નીચેના પગલાં શામેલ છે:
ઓનલાઈન નોંધણી: UIDAI વેબસાઈટની મુલાકાત લઈને ઓનલાઈન નોંધણી કરો.
દસ્તાવેજો અપલોડ કરો: ઓળખ અને સરનામાના પુરાવાના દસ્તાવેજો અપલોડ કરો.
ફિંગરપ્રિન્ટ સ્કેનિંગ: નજીકના આધાર કેન્દ્રની મુલાકાત લો અને ફિંગરપ્રિન્ટ અને આંખનું સ્કેનિંગ કરાવો.
યુનિક આઈડી મેળવો: નોંધણી પ્રક્રિયા પૂર્ણ થવા પર તમને એક અનન્ય આઈડી મળશે, જે પછીથી આધાર કાર્ડમાં રૂપાંતરિત થશે.
સુપ્રીમ કોર્ટનો નિર્ણય અને તેની પાછળના કારણો
સુપ્રીમ કોર્ટે પોતાના નિર્ણયમાં સ્પષ્ટતા કરી હતી કે આધાર કાર્ડને જન્મતારીખ કે ઉંમર સાબિત કરતા દસ્તાવેજ તરીકે ગણી શકાય નહીં. આ માટે ઘણા કારણો જવાબદાર છે:
દસ્તાવેજોની માન્યતા: આધાર કાર્ડમાં નોંધાયેલી જન્મ તારીખ સાબિત કરવા માટે અન્ય કોઈ માન્ય દસ્તાવેજ નથી.
સુરક્ષાની ચિંતાઓ: જો આધાર કાર્ડ વય નિર્ધારણ માટે સ્વીકારવામાં આવે તો તે સુરક્ષા સમસ્યાઓને જન્મ આપી શકે છે.
કાનૂની જોગવાઈઓ: જુવેનાઈલ જસ્ટિસ એક્ટ જેવા કાયદા દ્વારા નિર્ધારિત પ્રક્રિયાઓનું પાલન કરવું જરૂરી છે.
સુપ્રીમ કોર્ટનો આ નિર્ણય આધાર કાર્ડની માન્યતાને લઈને મહત્વનો ટર્નિંગ પોઈન્ટ સાબિત થઈ શકે છે. આનાથી માત્ર કાનૂની પ્રક્રિયાઓ પર અસર થશે નહીં, પરંતુ તે નાગરિકોને પણ જાગૃત કરશે કે તેઓએ તેમની ઉંમર અથવા જન્મ તારીખ સાબિત કરવા માટે અન્ય માન્ય દસ્તાવેજો રજૂ કરવા પડશે.
