ઘણા વર્ષોથી વહેતી ગંગા નદી ભારતીયો માટે જેટલી જીવનદાયી છે એટલી જ તેનું ધાર્મિક મહત્વ પણ છે. ઘણા ધાર્મિક ગ્રંથોમાં ગંગા નદીનો ઉલ્લેખ છે. હિંદુઓ માટે ગંગાનું પાણી ખૂબ જ પવિત્ર છે. ગંગાનું પાણી ક્યારેય બગડતું નથી, પરંતુ પ્રશ્ન એ છે કે દર વર્ષે લાખો શ્રદ્ધાળુઓ સ્નાન કરે છે તે પછી પણ ગંગાનું પાણી સ્વચ્છ કેવી રીતે રહે છે?
હિમાલયમાંથી નીકળતી ગંગા નદી હિન્દુઓ માટે પૂજા સ્થળ છે. ગંગાનું પાણી ઘણા મહિનાઓ સુધી સંગ્રહિત કરી શકાય છે. તે ખરાબ થતું નથી. એટલું જ નહીં, ધાર્મિક તહેવારોમાં દર વર્ષે લાખો શ્રદ્ધાળુઓ સ્નાન કરે છે, તેમ છતાં તેના કારણે કોઈ રોગચાળો કે રોગ ફેલાતો નથી. ગંગાની અંદર રહેલા ત્રણ તત્વોને કારણે ગંગા સ્વચ્છ રહે છે.
પોતાને સ્વચ્છ રાખવાનો ગુણ
‘નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ એન્વાયર્નમેન્ટલ એન્જિનિયરિંગ એન્ડ રિસર્ચ’ના વૈજ્ઞાનિકોએ ગંગા પર સંશોધન કર્યું. તે બહાર આવ્યું છે કે ગંગાના પાણીમાં પોતાને સ્વચ્છ રાખવાની ગુણવત્તા છે.
ગંગાના પાણીમાં મોટી માત્રામાં ‘બેક્ટેરિયોફેજ’ હોય છે, જે ગંગાના પાણીને પ્રદૂષિત થતા અટકાવે છે. આ સંશોધન કેન્દ્ર સરકારના ‘સ્વચ્છ ગંગા મિશન’ હેઠળ NIRI સંશોધક ડૉ. કૃષ્ણા ખૈરનારના નેતૃત્વમાં કરવામાં આવ્યું હતું. આ સંશોધન માટે ગંગાને ત્રણ તબક્કામાં વહેંચવામાં આવી હતી. તેમાંથી પહેલું ગોમુખથી હરિદ્વાર, બીજું હરિદ્વારથી પટના અને ત્રીજું પટનાથી ગંગાસાગર છે.
50 વિવિધ સ્થળોએથી નમૂનાઓ
NIRIના સંશોધક ડો.ક્રિષ્ના ખૈરનારે જવાબ આપ્યો છે. સંશોધકોએ 50 અલગ-અલગ જગ્યાએથી ગંગાના પાણી અને નદીના પટની રેતી અને માટીના નમૂના લીધા હતા. તેમણે કહ્યું કે અમને જાણવા મળ્યું કે ગંગા નદીમાં પોતાને શુદ્ધ કરવાના ગુણ છે.
સંશોધકે ગયા કુંભ મેળા દરમિયાન પણ સેમ્પલ એકત્રિત કર્યા હતા. અમને ગંગાના પાણીમાં બેક્ટેરિયોફેજ મળ્યાં છે, જે પાણીમાં રહેલા જંતુઓનો નાશ કરે છે.
ઓક્સિજનની ખૂબ ઊંચી માત્રા
ક્રિષ્ના ખૈરનારે વધુમાં કહ્યું કે આ સાથે સંશોધનમાં જાણવા મળ્યું છે કે ગંગાના પાણીમાં ઓક્સિજનનું પ્રમાણ ઘણું વધારે છે. ગંગાના પાણીમાં ઓક્સિજનનું સ્તર 20 મિલિગ્રામ પ્રતિ લિટર સુધી જોવા મળ્યું હતું.
પોસ્ટ ઓફિસની યોજના: વાર્ષિક રૂ. 399 રોકાણ પર મળશે રૂ. 10 લાખ સુધીનો લાભ, જાણો કેવી રીતે?
આ સાથે ટેર્પેન નામનું ફાયટોકેમિકલ પણ મળી આવ્યું હતું. આ ત્રણ સિદ્ધાંતો ગંગાના જળને શુદ્ધ રાખે છે. ખૈરનારે કહ્યું કે ગંગાનું પાણી ક્યારેય બગડતું નથી.
માત્ર ગંગા નદીમાં હાજર છે.
એટલું જ નહીં, સંશોધનકર્તાએ એ પણ શોધી કાઢ્યું છે કે શું આ સિદ્ધાંતો માત્ર ગંગા નદીમાં જ છે, જે તેના પાણીને શુદ્ધ કરવાની ગુણવત્તા ધરાવે છે અથવા અન્ય નદીઓમાં પણ છે.
આ માટે યમુના અને નર્મદા નદીના પાણી પર પણ સંશોધન કરવામાં આવ્યું હતું. જો કે, તે બહાર આવ્યું છે કે ગંગાના પાણીમાં રહેલા તત્વો આ નદીઓના પાણીમાં ખૂબ ઓછી માત્રામાં હાજર છે.
ગંગા પર સંશોધન 12 વર્ષ ચાલ્યું
હાલમાં, ઉત્તર પ્રદેશના પ્રયાગરાજમાં મહાકુંભ 2025નું આયોજન કરવામાં આવી રહ્યું છે. મહાકુંભમાં પહોંચ્યા બાદ દરરોજ લાખો ભક્તો ગંગા સ્નાન કરે છે, પરંતુ ગંગાનું પાણી પાંચ કિલોમીટર દૂર સ્નાન કરીને જ શુદ્ધ બને છે.
ગંગા નદીમાં પોતાને શુદ્ધ કરવાની ગુણવત્તા છે. તેથી ગંગાનું પાણી બગડતું નથી. નાગપુરના સંશોધકોએ 12 વર્ષની મહેનત અને સંશોધન દ્વારા આ શોધી કાઢ્યું છે.
