જો તમે ક્યારેય ટ્રેનમાં મુસાફરી કરી હોય તો શું તમે ક્યારેય વિચાર્યું છે કે આ ભારે લોખંડની ટ્રેન ચલાવવા માટે કેટલું ડીઝલની જરૂર પડશે? અને એકવાર તેની ટાંકી ભરાઈ જાય, તે ક્યાં સુધી જઈ શકે? આ પ્રશ્ન જેટલો રસપ્રદ છે, જવાબ પણ એટલો જ આશ્ચર્યજનક છે! આવો, આ રસપ્રદ માહિતીને સરળ ભાષામાં સમજીએ.
ડીઝલ ટ્રેનની ટાંકી કેટલી મોટી છે?
ડીઝલ એન્જિનવાળી ટ્રેનમાં ખૂબ મોટી ટાંકી હોય છે, જેમાં 5000 થી 6000 લીટર ડીઝલનો સંગ્રહ કરી શકાય છે. તે ટ્રક કે કારની ઈંધણની ટાંકી કરતાં હજારો ગણી મોટી છે. આટલા ડીઝલથી ટ્રેન સરળતાથી સેંકડો કિલોમીટરની મુસાફરી કરી શકે છે.
જો તમે વિચારી રહ્યા હોવ કે આટલી મોટી ટાંકી કેમ છે? તો તેનું કારણ એ છે કે ટ્રેનને લાંબુ અંતર કાપવું પડે છે અને રસ્તામાં ફરી ફરીને તેને રિફ્યુઅલ કરવાનો કોઈ વિકલ્પ નથી. તેથી, તેમાં એક સાથે હજારો લિટર ડીઝલ ભરાય છે.
એક કિલોમીટરમાં કેટલા લિટર ડીઝલનો વપરાશ થાય છે?
હવે સવાલ એ છે કે ટ્રેન એક કિલોમીટર દોડવા માટે કેટલું ડીઝલ વાપરે છે? જવાબ ટ્રેનના પ્રકાર અને તેના વજન પર આધારિત છે.
- પેસેન્જર ટ્રેન (12 કોચ સાથે) – આ ટ્રેન 1 કિલોમીટર દોડવામાં અંદાજે 6 લીટર ડીઝલનો વપરાશ કરે છે.
- એક્સપ્રેસ ટ્રેન (ફાસ્ટ ટ્રેન) – આમાં થોડી સારી માઈલેજ છે અને તે 4.5 લિટર ડીઝલમાં 1 કિલોમીટર સુધી ચાલી શકે છે.
એકવાર ટાંકી ભરાઈ જાય પછી તે કેટલું અંતર કાપી શકે છે?
6000 લીટરની ડીઝલ ટાંકીની વાત કરીએ તો તેની સાથે ટ્રેન કેટલી દૂર જઈ શકે છે, ચાલો જોઈએ –
પેસેન્જર ટ્રેન – 6000 લિટર ડીઝલ પર લગભગ 800 થી 1000 કિલોમીટર ચાલી શકે છે.
એક્સપ્રેસ ટ્રેન – 6000 લિટર ડીઝલમાં 1200 થી 1500 કિલોમીટરની મુસાફરી કરી શકે છે.
એટલે કે, જો ટ્રેન દિલ્હીથી મુંબઈ (1400 કિમી)ની મુસાફરી કરી રહી હોય, તો એક્સપ્રેસ ટ્રેન સંપૂર્ણ ટાંકી સાથે સમગ્ર પ્રવાસને આવરી શકે છે, જ્યારે પેસેન્જર ટ્રેનને વચ્ચે ડીઝલ રિફિલ કરવાની જરૂર પડી શકે છે.
વારંવાર સ્ટોપ માઈલેજને અસર કરે છે.
જો તમે નોંધ્યું હોય તો, પેસેન્જર ટ્રેનો વધુ સ્ટેશનો પર ઉભી રહે છે, જ્યારે એક્સપ્રેસ ટ્રેનો ઓછા સ્ટોપ પર ઉભી રહે છે. જેની સીધી અસર ડીઝલના વપરાશ પર પડે છે.
પેસેન્જર ટ્રેનો – આ દરેક ટૂંકા અંતરે સ્ટોપ કરે છે, વારંવાર થોભવામાં આવે છે અને પછી ફરી આગળ વધવામાં વધુ ડીઝલનો વપરાશ થાય છે.
પોસ્ટ ઓફિસની યોજના: વાર્ષિક રૂ. 399 રોકાણ પર મળશે રૂ. 10 લાખ સુધીનો લાભ, જાણો કેવી રીતે?
એક્સપ્રેસ ટ્રેનો – આના ઓછા સ્ટોપ છે, તેથી તેમની માઇલેજ વધુ સારી છે.
આ કારણોસર, એક્સપ્રેસ ટ્રેનો લાંબા અંતરની ટ્રેનોમાં વધુ અસરકારક છે, કારણ કે તે ઓછા ડીઝલ સાથે વધુ અંતર કાપી શકે છે.
ડીઝલ કેવી રીતે ભરાય છે?
હવે તમે વિચારતા હશો કે આટલી મોટી ટ્રેનમાં ડીઝલ કેવી રીતે ભરાય છે? તો આનો જવાબ પણ રસપ્રદ છે! ટ્રેન માટે ખાસ ડીઝલ ટેન્ક બનાવવામાં આવે છે, જ્યાં ફાયર-સેફ ડીઝલ પંપની મદદથી ટ્રેનમાં ઇંધણ ભરવામાં આવે છે. આ બિલકુલ એવું જ છે કે જ્યારે આપણે પેટ્રોલ પંપ પર આપણી કારમાં ઇંધણ ભરીએ છીએ, ત્યારે માત્ર તેનો સ્કેલ હજારો ગણો મોટો હોય છે.
