રાજ્યોની પ્રાદેશિક ગ્રામીણ બેંકો (RRB) માં ખાતા ખોલાવનારા ગ્રાહકો માટે એક મહત્વપૂર્ણ સમાચાર છે. એટલે કે, 1 મે, 2025 થી, દેશની 15 ગ્રામીણ બેંકોનું વિલીનીકરણ કરવામાં આવશે અને દરેક રાજ્યમાં ફક્ત એક જ પ્રાદેશિક ગ્રામીણ બેંક હશે.
કેન્દ્ર સરકારે ગ્રામીણ બેંકિંગ માળખાને મજબૂત અને સરળ બનાવવા માટે એક મોટું પગલું ભર્યું છે. હવે 1 મે, 2025 થી, દેશના દરેક રાજ્યમાં ફક્ત એક જ પ્રાદેશિક ગ્રામીણ બેંક (RRB) કાર્યરત રહેશે. આ ઉદ્દેશ્યને સાકાર કરવા માટે, નાણાં મંત્રાલયે 11 રાજ્યોમાં 15 RRB ના એકીકરણ અંગે એક સૂચના બહાર પાડી છે.
એકીકરણનો ચોથો તબક્કો 1 મેથી લાગુ કરવામાં આવશે
પ્રાદેશિક ગ્રામીણ બેંકોના એકીકરણનો આ ચોથો તબક્કો છે. તેના પૂર્ણ થવા પર, ભારતમાં RRB ની કુલ સંખ્યા 43 થી ઘટીને 28 થઈ જશે. આ પગલું “એક રાજ્ય, એક RRB” નીતિ હેઠળ લેવામાં આવ્યું છે, જેનો ઉદ્દેશ્ય બેંકિંગ સેવાઓને વધુ અસરકારક અને સુવ્યવસ્થિત બનાવવાનો છે.
RRB કયા રાજ્યોમાં મર્જ થશે?
દેશના ૧૧ રાજ્યોમાં હાજર પ્રાદેશિક ગ્રામીણ બેંકોને મર્જ કરીને એક જ એકમમાં રૂપાંતરિત કરવામાં આવશે.
- આંધ્રપ્રદેશ
- ઉત્તર પ્રદેશ
- પશ્ચિમ બંગાળ
- બિહાર
- ગુજરાત
- જમ્મુ અને કાશ્મીર
- કર્ણાટક
- મધ્યપ્રદેશ
- મહારાષ્ટ્ર
- ઓડિશા
- રાજસ્થાન
કયા રાજ્યોમાં કઈ બેંકોનું વિલીનીકરણ થશે?
ઉત્તર પ્રદેશ: બરોડા યુપી બેંક, આર્યાવર્ત બેંક અને પ્રથમ યુપી ગ્રામીણ બેંકને મર્જ કરીને ઉત્તર પ્રદેશ ગ્રામીણ બેંક બનાવવામાં આવશે. તેનું મુખ્ય મથક લખનૌમાં હશે.
આંધ્રપ્રદેશ: ચાર RRBs ચૈતન્ય ગોદાવરી ગ્રામીણા બેંક, આંધ્ર પ્રગતિ ગ્રામીણા બેંક, સપ્તગીરી ગ્રામીણા બેંક અને આંધ્રપ્રદેશ ગ્રામીણા વિકાસ બેંકને નવી આંધ્રપ્રદેશ ગ્રામીણા બેંક બનાવવા માટે મર્જ કરવામાં આવશે.
પશ્ચિમ બંગાળ: બંગિયા ગ્રામીણ વિકાસ બેંક, પશ્ચિમ બંગાળ ગ્રામીણ બેંક અને ઉત્તર બંગાળ RRB ને મર્જ કરીને પશ્ચિમ બંગાળ ગ્રામીણ બેંકની રચના કરવામાં આવશે.
બિહાર: દક્ષિણ બિહાર અને ઉત્તર બિહાર ગ્રામીણ બેંકનું વિલીનીકરણ કરીને બિહાર ગ્રામીણ બેંકની રચના કરવામાં આવશે. તેનું મુખ્ય મથક પટનામાં હશે.
ગુજરાતઃ બરોડા ગુજરાત ગ્રામીણ બેંક અને સૌરાષ્ટ્ર ગ્રામીણ બેંકના મર્જર બાદ ગુજરાત ગ્રામીણ બેંકની રચના કરવામાં આવશે.
મર્જરની અસરકારક તારીખ: 1 મે, 2025
બધા RRB ની અધિકૃત મૂડી: રૂ. 2,000 કરોડ
વિલય કેવી રીતે થશે: પ્રાદેશિક ગ્રામીણ બેંકોનું વિલય RRB એક્ટ, 1976 ની કલમ 23A (1) હેઠળ કરવામાં આવશે.
RRB ના પ્રદર્શનમાં ઐતિહાસિક સુધારો
પોસ્ટ ઓફિસની યોજના: વાર્ષિક રૂ. 399 રોકાણ પર મળશે રૂ. 10 લાખ સુધીનો લાભ, જાણો કેવી રીતે?
સરકારે 2021-22 થી 2 વર્ષમાં RRB માં 5,445 કરોડ રૂપિયાનું રોકાણ કર્યું. આ વાત ૨૦૨૩-૨૪ના નાણાકીય પ્રદર્શનમાં પ્રતિબિંબિત થઈ હતી, જ્યાં RRBs એ રૂ. ૭,૫૭૧ કરોડનો રેકોર્ડ ચોખ્ખો નફો નોંધાવ્યો હતો અને ૧૪.૨% નો મૂડી પર્યાપ્તતા ગુણોત્તર (CRAR) પ્રાપ્ત કર્યો હતો.
RRB ના વિલીનીકરણનો ઉદ્દેશ્ય
પ્રાદેશિક ગ્રામીણ બેંકોની સ્થાપનાનો ઉદ્દેશ્ય ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં નાના ખેડૂતો, ખેતમજૂરો અને કારીગરોને સસ્તા દરે લોન અને બેંકિંગ સેવાઓ પૂરી પાડવાનો છે.
‘એક રાજ્ય એક આરઆરબી’ નીતિ હેઠળ એકલ એકમ કામગીરીમાં પારદર્શિતા, કાર્યક્ષમતા અને સેવાની ગુણવત્તામાં વધારો કરશે તેવી અપેક્ષા છે.
