આ ગુદાનો રોગ છે. આ રોગનું મુખ્ય કારણ કબજિયાત છે. વધુ મરચાંના મસાલા અને બહારનો ખોરાક ખાવાથી પેટમાં કબજિયાત થાય છે જેના કારણે મળ વધુ સૂકો અને કઠણ બને છે. આનાથી મળ પસાર કરતી વખતે વધુ દબાણ આવે છે અને હરસ (પાઇલ્સ) થાય છે.
તે ઘણા પ્રકારના હોય છે, જેમાંથી બે મુખ્ય છે – લોહીવાળા હરસ અને સાદા હરસ. જો મળ સાથે ટીપાં ટીપાં લોહી નીકળે છે, તો તેને લોહીવાળા હરસ કહેવામાં આવે છે. જો ગુદા પર અથવા ગુદામાં વટાણા કે દ્રાક્ષની જેમ સોજો આવે છે અને મળ સાથે લોહી નીકળતું નથી, તો તેને સાદા હરસ કહેવામાં આવે છે.
હરસ (પાઇલ્સ) રોગમાં, ગુદા પર મસા દેખાય છે અને દર્દીને સોજો અને બળતરા થવા પર વધુ દુખાવો થાય છે. દર્દી જ્યારે બેસે છે કે ઉભા થાય છે ત્યારે મસામાં તીવ્ર દુખાવો અનુભવે છે. જો હરસની સારવારમાં વિલંબ થાય છે, તો મસા પાકે છે અને ફાટી જાય છે અને તેમાંથી લોહી, પરુ વગેરે નીકળવા લાગે છે.
રોગના પ્રકારો: હરસ (મસા) 6 પ્રકારના હોય છે – પિત્તર્ષ, કફાર્ષ, વાતર્ષ સન્નીપાતર્ષ, સંસારગશ અને રક્તર્ષ (લોહિયાળ હરસ)
કફાર્ષ: કફાર્ષના હરસમાં, મસા ખૂબ ઊંડા હોય છે. આ મસાઓમાં થોડો દુખાવો, સુંવાળીતા, ગોળપણું, કફ જેવું પરુ અને ખંજવાળ હોય છે. આ રોગમાં, પાતળું પાણી જેવું મળ હોય છે. આ રોગમાં, ત્વચા, નખ અને આંખો પીળી થઈ જાય છે.
વાત્જન્ય હરસ: વાતર્ષમાં, ઠંડા, ચીકણા, સુકાઈ ગયેલા, કાળા, લાલ રંગના મસા અને કેટલાક કઠણ અને વિવિધ પ્રકારના મસા ગુદામાં બહાર આવે છે. જો તેની સારવાર ન કરવામાં આવે તો, તે ગુલમા, બરોળ વગેરે રોગો તરફ દોરી જાય છે.
સંસાર: આ પ્રકારનો રોગ પરંપરાગત છે અથવા કોઈ બીજા દ્વારા ચેપ લાગે છે. તેના ઘણા પ્રકારના લક્ષણો છે.
પિતૃષ: પિતૃષ હરસ (પાઇલ્સ) રોગમાં, હરસનું મુખ વાદળી, પીળો, કાળો અને લાલ રંગનું હોય છે. આ હરસમાંથી કાચા, સડેલા ખોરાકની દુર્ગંધ આવે છે અને હરસમાંથી પાતળું લોહી નીકળતું રહે છે. આ પ્રકારના હરસ ગરમ હોય છે. પિતૃષ હરસ (પાઇલ્સ) માં, મળ પાતળો, વાદળી અને લાલ રંગનો હોય છે.
સન્નીપાત: સન્નીપાત હરસ (પાઇલ્સ) માં, વાતર્ષ, પિતૃષ અને કફાર્ષના લક્ષણો જોવા મળે છે.
લોહીવાળા હરસ: લોહીવાળા હરસમાં, હરસ મીઠા અથવા લીલા ચણાના કદના હોય છે. હરસનો રંગ લાલ હોય છે. જાડા અથવા સખત મળને કારણે હરસ છાલ થઈ જાય છે. આ હરસમાંથી વધુ પડતું દૂષિત લોહી નીકળે છે જેના કારણે પેટમાંથી બહાર આવતી હવા બંધ થઈ જાય છે.
પાઇલ્સ અથવા આર્શ (પાઇલ્સ) ના કારણો:
કબજિયાતને કારણે હરસ (પાઇલ્સ) ઉદ્ભવે છે. જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ વધુ તેલ, મરચાં અને મસાલાથી બનેલી મસાલેદાર ખાદ્ય વસ્તુઓ ખાય છે, ત્યારે તેનું પાચન ખરાબ થઈ જાય છે.
પેટમાં પાચન ખરાબ થવાને કારણે કબજિયાત થાય છે, જેના કારણે પેટ શુષ્ક બને છે અને મળ વધુ સુકાઈ જાય છે. જ્યારે મળ ખૂબ કઠણ થઈ જાય છે, ત્યારે મળત્યાગ કરતી વખતે વધુ બળ લગાવવું પડે છે. વધુ બળ લગાવવાથી ગુદાની અંદરની ત્વચા નીકળી જાય છે.
પોસ્ટ ઓફિસની યોજના: વાર્ષિક રૂ. 399 રોકાણ પર મળશે રૂ. 10 લાખ સુધીનો લાભ, જાણો કેવી રીતે?
જેના કારણે ગુદાની અંદર ઘા કે મસા બને છે અને રક્તસ્ત્રાવ શરૂ થાય છે. હરસ (મસા) માં, આહારની બેદરકારી અને સારવારમાં વિલંબને કારણે તે વધુ ફેલાય છે.
મરસા અથવા અર્શના લક્ષણો:
જ્યારે હરસ થાય છે, ત્યારે ગુદાની બહાર મસા બહાર આવે છે. મસામાંથી મળ સાથે પાતળી રેખાના રૂપમાં લોહી નીકળે છે. આ રોગના લક્ષણોમાં ચાલવામાં તકલીફ, ઠોકર ખાવી, આંખો સામે અંધારું અને ચક્કર આવવાનો સમાવેશ થાય છે. આ રોગ થાય ત્યારે યાદશક્તિ ઓછી થવા લાગે છે.
હરસ કે મસા માટે ચમત્કારિક ઘરગથ્થુ ઉપચાર
હરસિંગાર: રાત્રે 2 ગ્રામ હરસિંગારના ફૂલોને 30 ગ્રામ પાણીમાં પલાળી રાખો. સવારે, ફૂલોને પાણીમાં મસળી લો, તેને ગાળી લો અને 1 ચમચી ખાંડ ઉમેરો અને ખાલી પેટ ખાઓ.
1 અઠવાડિયા સુધી દરરોજ ખાવાથી હરસિંગાર મટે છે. અથવા 10 ગ્રામ હરસિંગાર (છોળ્યા વગરના) બીજ અને 3 ગ્રામ કાળા મરી પીસીને ચણાના કદની ગોળીઓ બનાવીને ખાઓ.
દરરોજ સવારે અને સાંજે 1 ગોળી નવશેકા પાણી સાથે ખાવાથી હરસિંગાર મટે છે. અથવા હરસિંગારના બીજ છોલી લો. 10 ગ્રામ બીજમાં 3 ગ્રામ કાળા મરી ભેળવીને પીસીને ગુદા પર લગાવવાથી બડી હરસ મટે છે.
કપૂર: કપૂર, રસૂટ, ચક્ષુ અને લીમડાના ફૂલ દરેક 10 ગ્રામ પીસીને પાવડર બનાવો. મૂળાને વચ્ચેથી લંબાઈની દિશામાં કાપીને તેમાં બધા પાવડર ભરો. મૂળાને કપડામાં લપેટીને તેના પર માટી લગાવો અને આગ પર શેકો.
શેક્યા પછી, મૂળામાંથી કાદવ અને કાપડ કાઢીને તેને પથ્થર પર પીસી લો અને વટાણાના કદની ગોળીઓ બનાવો. દરરોજ સવારે ખાલી પેટે પાણી સાથે 1 ગોળી લેવાથી 1 અઠવાડિયામાં પાઈલ્સ મટે છે.
કોબી: જંગલી કોબીના પાંદડા પીસીને તેનો રસ કાઢીને દિવસમાં ત્રણથી ચાર વખત પાઈલ્સ પર લગાવો. આ લગાવવાથી પાઈલ્સ એક અઠવાડિયામાં મટે છે.
મૂળા: 125 મિલી મૂળાના રસમાં 100 ગ્રામ જલેબી ભેળવીને એક કલાક રાખો. એક કલાક પછી જલેબી ખાઓ અને તેનો રસ પીઓ. એક અઠવાડિયા સુધી આમ કરવાથી પાઈલ્સ મટે છે.
રીઠા અથવા અરીઠા: રીઠાની છાલને વાટીને કોલસો બનાવવા માટે આગ પર બાળી નાખો. આ કોલસાને પાપરિયા કેચુ સાથે સમાન માત્રામાં ભેળવીને પાવડર બનાવો અને રાખો.
આમાંથી લગભગ 1 ગ્રામ ક્રીમ અથવા માખણ સાથે ભેળવીને દરરોજ સવારે અને સાંજે ખાવાથી પાઈલ્સમાં ખંજવાળ અને ઘા મટે છે. અથવા રીઠાની છાલ બાળીને રાખ બનાવીને ૧ ગ્રામ મધ સાથે ચાટવાથી હરસમાંથી લોહી નીકળવાનું બંધ થાય છે.
અસ્વીકરણ:
આ લેખમાં આપવામાં આવેલી માહિતી માત્ર શૈક્ષણિક અને સામાન્ય માહિતીના હેતુ માટે છે. તે કોઈપણ પ્રકારની તબીબી સલાહ, નિદાન અથવા સારવારનો વિકલ્પ નથી. તમારી વ્યક્તિગત સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિ અને જરૂરિયાતો અલગ-અલગ હોઈ શકે છે, તેથી કોઈપણ નિર્ણય લેતા પહેલા નિષ્ણાતની સલાહ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે.
