મગજ શરીરનું સૌથી સંવેદનશીલ અંગ છે. જો મગજને લગતી કોઈ સમસ્યા હોય તો આખું શરીર ખોરવાઈ જાય છે. આજકાલ, બિનઆરોગ્યપ્રદ જીવનશૈલીને કારણે, હાઈ બ્લડ પ્રેશર, મગજનો સ્ટ્રોક અને મગજની નસ ફાટી જવાના કિસ્સાઓ વધુ સાંભળવા મળી રહ્યા છે.
જો મગજની નસ ફાટી જાય તો વ્યક્તિનું મૃત્યુ પણ થઈ શકે છે. જોકે, જ્યારે મગજની નસ ફાટી જાય છે, ત્યારે પહેલા કેટલાક સંકેતો દેખાય છે, જેને મીની બ્રેઈન સ્ટ્રોક અથવા TIA (ટ્રેનિયન્ટ ઇસ્કેમિક એટેક) પણ કહેવામાં આવે છે.
જ્યારે આ સમસ્યા થાય છે, ત્યારે શરીરની એક બાજુ નિષ્ક્રિયતા અથવા નબળાઈ, બોલવામાં અચાનક મુશ્કેલી, જોવામાં તકલીફ, ચક્કર અને તીવ્ર માથાનો દુખાવો થઈ શકે છે.
મગજની નસ ફાટી જાય તે પહેલાં શરીર કયા સંકેતો આપે છે?
મિની-સ્ટ્રોક અને ટીઆઈએ (ક્ષણિક ઇસ્કેમિક હુમલા) એ ચેતવણી છે કે તમારા મગજમાં ગંભીર સમસ્યા (જેમ કે સ્ટ્રોક અથવા મગજ રક્તસ્રાવ) થવા જઈ રહી છે. તે કામચલાઉ છે અને 1 થી 30 મિનિટ સુધી ટકી શકે છે પરંતુ તેને હળવાશથી લેવાથી જીવલેણ પરિણામ આવી શકે છે.
(૧) શરીરની એક બાજુ નિષ્ક્રિયતા અથવા નબળાઈ
એક હાથ, પગ અથવા ચહેરાના ભાગમાં નિષ્ક્રિયતા અથવા ઢીલાપણું. તે ભાગમાં નબળાઈની લાગણી. કંઈપણ પકડી શકવાની કે ચાલવાની અક્ષમતા. ચહેરાની એક બાજુનું સ્મિત ઝાંખું થઈ જાય છે.
(૨) બોલવામાં અને સમજવામાં મુશ્કેલી
અચાનક બોલવામાં અને સમજવામાં મુશ્કેલી. શબ્દો કે ભાષા ન સમજવી, જેમ કે યોગ્ય શબ્દો ન બોલી શકવા અથવા બીજી વ્યક્તિ શું કહી રહી છે તે ન સમજવું. અચાનક ચૂપ થઈ જવું
(૩) દ્રષ્ટિની સમસ્યાઓ
એક અથવા બંને આંખોમાં ઝાંખી અથવા બેવડી દ્રષ્ટિ દેખાય છે. એક આંખમાં દ્રષ્ટિ ગુમાવવી. વસ્તુઓ વિકૃત અથવા વિકૃત દેખાય છે.
(૪) સંતુલન કે ચાલવામાં તકલીફ
અચાનક ચક્કર આવવા. સંતુલન ગુમાવવું અને પડી જવું. સીધા ચાલવામાં મુશ્કેલી.
(૫) અચાનક અને તીવ્ર માથાનો દુખાવો (કોઈપણ કારણ વગર)
ખૂબ જ તીક્ષ્ણ, હથોડા જેવો માથાનો દુખાવો. આ સામાન્ય માથાનો દુખાવો નથી પણ ‘તમારા જીવનનો સૌથી ખરાબ માથાનો દુખાવો’ જેવો લાગી શકે છે. ઉબકા કે ઉલટી પણ થઈ શકે છે.
(6) ગળી જવા અથવા ચહેરાના સ્નાયુઓમાં ખલેલ
ખોરાક કે પાણી ગળવામાં મુશ્કેલી. બોલતી વખતે કે હસતી વખતે ચહેરાનો એક ભાગ ઝૂકેલો લાગે છે. મોંમાંથી લાળ ટપકતી.
આ સંકેતોને ક્યારે ગંભીર માનવા?
તમે FAST Test દ્વારા આ સંકેતો શોધી શકો છો.
F – ચહેરો: શું તમે સ્મિત કરો છો ત્યારે ચહેરાની એક બાજુ ઝૂકી જાય છે?
A – હાથ: શું તમે તમારા બંને હાથ એકસાથે ઉંચા કરી શકતા નથી?
S – ભાષણ: શું ભાષા સ્પષ્ટ નથી? શું કોઈ ઠોકર ખાઈ રહી છે?
ટી – સમય: તાત્કાલિક ડૉક્ટરને મળો! દરેક મિનિટ કિંમતી છે.
પોસ્ટ ઓફિસની યોજના: વાર્ષિક રૂ. 399 રોકાણ પર મળશે રૂ. 10 લાખ સુધીનો લાભ, જાણો કેવી રીતે?
કયા લોકોને મગજની એન્યુરિઝમનું જોખમ વધુ હોય છે?
હાઈ બ્લડ પ્રેશર (BP) ના દર્દીઓ, ખાંડ અને કોલેસ્ટ્રોલના દર્દીઓ, ધૂમ્રપાન કરનારા અને દારૂ પીનારા, સ્થૂળતા અને બિનઆરોગ્યપ્રદ જીવનશૈલી ધરાવતા લોકો જે તણાવ અને ચિંતા હેઠળ જીવે છે. હૃદય રોગ અથવા સ્ટ્રોકનો પારિવારિક ઇતિહાસ ધરાવતા લોકોને વધુ જોખમ હોય છે.
જો કોઈ લક્ષણો દેખાય તો શું કરવું?
તાત્કાલિક ૧૦૮ અથવા નજીકની ઇમરજન્સી સેવાને કૉલ કરો. દર્દીને ડાબી બાજુ સુવડાવો અને માથું ઊંચું રાખો. ખાવા-પીવા માટે કંઈ ન આપો. દર્દીને શાંત રાખો અને ગભરાશો નહીં.
મગજના સ્ટ્રોકને કેવી રીતે અટકાવવો?
દરરોજ તમારા બ્લડ પ્રેશર અને સુગર લેવલનું નિરીક્ષણ કરો. સંતુલિત આહાર લો અને નિયમિત કસરત કરો. ધૂમ્રપાન અને દારૂ ટાળો. તણાવ ઓછો કરવા માટે ધ્યાન અથવા યોગ કરો. વર્ષમાં એકવાર સ્વાસ્થ્ય તપાસ કરાવો.
મહત્વપૂર્ણ નોંધ: મગજની નસ ફાટી જાય તે પહેલાં શરીર ચેતવણી આપે છે. એ મહત્વનું છે કે આપણે સમયસર તે સંકેતોને સમજીએ અને તાત્કાલિક તબીબી સહાય લઈએ. યાદ રાખો, દરેક મિનિટ મહત્વપૂર્ણ છે, અને સમયસર પગલાં જીવન બચાવી શકે છે.
અસ્વીકરણ:
આ લેખમાં આપવામાં આવેલી માહિતી માત્ર શૈક્ષણિક અને સામાન્ય માહિતીના હેતુ માટે છે. તે કોઈપણ પ્રકારની તબીબી સલાહ, નિદાન અથવા સારવારનો વિકલ્પ નથી. તમારી વ્યક્તિગત સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિ અને જરૂરિયાતો અલગ-અલગ હોઈ શકે છે, તેથી કોઈપણ નિર્ણય લેતા પહેલા નિષ્ણાતની સલાહ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે.
