સેન્ટ્રલ ડ્રગ્સ સ્ટાન્ડર્ડ કંટ્રોલ ઓર્ગેનાઇઝેશન (CDSCO)એ 17 દવાઓની યાદી તૈયાર કરી છે જેનું કહેવું છે કે જો તે સમાપ્ત થઈ ગઈ હોય અથવા ઘરના લોકો અને પાલતુ પ્રાણીઓને નુકસાન ન થાય તો તેને કચરાપેટીમાં ફેંકવાને બદલે શૌચાલયમાં ફ્લશ કરવી જોઈએ.
સર્વોચ્ચ દવા નિયમનકારી સંસ્થાએ જણાવ્યું હતું કે આ યાદીમાં ટ્રામાડોલ, ટેપેન્ટાડોલ, ડાયઝેપામ, ઓક્સીકોડોન અને ફેન્ટાનાઇલ જેવી દવાઓનો સમાવેશ થાય છે જે ખાસ કરીને હાનિકારક હોઈ શકે છે.
કેટલાક કિસ્સાઓમાં, આ દવાઓનો એક ડોઝ પણ ખૂબ જ જીવલેણ હોઈ શકે છે. જો આ દવાઓનો ઉપયોગ તે વ્યક્તિ સિવાય અન્ય કોઈ વ્યક્તિ દ્વારા કરવામાં આવે છે જેના માટે દવા સૂચવવામાં આવી હતી, તો તે અત્યંત જીવલેણ બની શકે છે.
આ બીમારીઓ માટે દવાઓનો ઉપયોગ થાય છે
જોકે, આમાંની મોટાભાગની દવાઓનો ઉપયોગ પીડા, ગભરામણ અને અન્ય સ્થિતિઓને નિયંત્રિત કરવા માટે થાય છે. CDSCO એ તેના ‘માર્ગદર્શિકા દસ્તાવેજ’ ઓન એક્સપાયર/અનયુઝ્ડ મેડિસિન્સમાં કહ્યું છે કે પર્યાવરણ અને જાહેર આરોગ્યને સુરક્ષિત રાખવા માટે એક્સપાયર થયેલી અથવા યુઝ્ડ મેડિસિન્સનો સલામત અને યોગ્ય નિકાલ મહત્વપૂર્ણ છે.
આ દવાઓની ગુણવત્તા, સલામતી અને અસરકારકતા સુનિશ્ચિત કરવી એ એક મહત્વપૂર્ણ પાસું છે. આ આરોગ્યસંભાળ વ્યાવસાયિકો અને અન્ય હિસ્સેદારો સહિત જાહેર આરોગ્ય પ્રણાલીમાં વિશ્વાસ મજબૂત કરવામાં નોંધપાત્ર ફાળો આપે છે.
દસ્તાવેજમાં જણાવાયું છે કે એક્સપાયર થયેલી/અનયુઝ્ડ દવાઓનો અયોગ્ય નિકાલ જાહેર આરોગ્ય, પશુ આરોગ્ય અને પર્યાવરણ માટે જોખમી હોઈ શકે છે. એક્સપાયર્ડ થયેલી દવાઓનો ઉલ્લેખ તે દવાઓ સાથે થાય છે જેની લેબલ પર ઉલ્લેખિત સમાપ્તિ તારીખ પસાર થઈ ગઈ હોય.
આ દસ્તાવેજમાં એમ પણ જણાવાયું છે કે ન વપરાયેલી દવાઓનો ઉલ્લેખ એવી દવાઓ સાથે થાય છે જેનો ઉપયોગ તે વ્યક્તિ દ્વારા કરવામાં આવ્યો નથી જેના માટે તે સૂચવવામાં આવી હતી અથવા ખરીદવામાં આવી હતી.
જોકે, દસ્તાવેજમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, “એક્સપાયર્ડ/ન વપરાયેલી દવાઓનો અયોગ્ય નિકાલ માનવો, પ્રાણીઓ અને પર્યાવરણ માટે હાનિકારક છે. જો આવી દવાઓ લોકો દ્વારા ઉપયોગમાં લેવાતા વન્યજીવન અથવા પાણી પુરવઠાના સ્ત્રોતોમાં જાય છે, તો તે તેમના માટે અત્યંત જોખમી બની શકે છે.
દસ્તાવેજમાં આપવામાં આવેલી આ સલાહ
દસ્તાવેજમાં એમ પણ કહેવાયું છે કે, કચરાના દવા સંગ્રહમાંથી ચોરી થવાથી સમાપ્ત થઈ ગયેલી દવાઓ બજારમાં ફરીથી વેચાણ અને દુરુપયોગ માટે મોકલવામાં આવી શકે છે.
દસ્તાવેજમાં રાજ્યના દવા નિયંત્રણ વિભાગો અને સંબંધિત રસાયણશાસ્ત્રી અને દવાશાસ્ત્રી સંગઠનોને સંયુક્ત રીતે પસંદ કરેલા સ્થળોએ ‘ડ્રગ ટેક બેક’ કાર્યક્રમો શરૂ કરવાની સલાહ આપવામાં આવી છે, જ્યાં લોકો તેમના ઘરેથી સમાપ્ત થઈ ગયેલી અથવા ન વપરાયેલી દવાઓ લાવી શકે છે અને ત્યાં આપી શકે છે.
પોસ્ટ ઓફિસની યોજના: વાર્ષિક રૂ. 399 રોકાણ પર મળશે રૂ. 10 લાખ સુધીનો લાભ, જાણો કેવી રીતે?
આ દસ્તાવેજનો ઉદ્દેશ્ય ડ્રગ્સ અને કોસ્મેટિક્સ એક્ટ અને નિયમો અને અન્ય કાયદાઓ અનુસાર સ્પષ્ટ અને વ્યાપક સૂચનાઓ પ્રદાન કરવાનો છે જે એક્સપાયર્ડ અને ન વપરાયેલી દવાઓના સુરક્ષિત નિકાલ માટે લાગુ પડે છે.
આ દસ્તાવેજ આવી દવાઓના નિકાલ માટેની કાનૂની આવશ્યકતાઓનું પાલન કરવામાં અને પર્યાવરણીય અસર અને જાહેર આરોગ્ય જોખમને ઘટાડવામાં પણ મદદ કરશે.
અસ્વીકરણ:
આ લેખમાં આપવામાં આવેલી માહિતી માત્ર શૈક્ષણિક અને સામાન્ય માહિતીના હેતુ માટે છે. તે કોઈપણ પ્રકારની તબીબી સલાહ, નિદાન અથવા સારવારનો વિકલ્પ નથી. તમારી વ્યક્તિગત સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિ અને જરૂરિયાતો અલગ-અલગ હોઈ શકે છે, તેથી કોઈપણ નિર્ણય લેતા પહેલા નિષ્ણાતની સલાહ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે.
