ખસખસનો ઉપયોગ ક્યારેક ક્યારેક ખોરાક અને પીણાંમાં થાય છે. પરંતુ ખસખસ ઔષધીય ગુણોથી ભરપૂર છે. તેના અપાર ફાયદા છે. આયુર્વેદિક ડૉક્ટરે કહ્યું કે ખસખસ લોહી સાફ કરીને શરીરને શુદ્ધ કરે છે.
ઉનાળામાં ખસખસ ખૂબ જ ફાયદાકારક છે કારણ કે તેમાં ઠંડકની અસર હોય છે. ખસખસના બીજ સફેદ-ભૂરા રંગના નાના દાણા હોય છે. આયુર્વેદના ચરક સંહિતામાં તેના ગુણધર્મોનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે, પરંતુ હવે વૈજ્ઞાનિક સંશોધનમાં પણ તેના પર ઘણું સંશોધન થયું છે.
આયુર્વેદમાં તેને ખસખસ અથવા ખસ્તિલ કહેવામાં આવે છે. ચરક સંહિતામાં, તેને એક એવી ઔષધિ કહેવામાં આવી છે જે પિત્ત વિકારને શાંત કરે છે.
ખસખસના ફાયદા
પિત્ત દોષ દૂર કરનાર – આયુર્વેદના ડૉક્ટર અમિતે જણાવ્યું કે ચરક સંહિતામાં ખસખસને ઉશીરા સાથે ભેળવવામાં આવ્યા છે, જેની ઠંડી અસર શરીરની ગરમી ઘટાડે છે.
ઉનાળામાં પેટમાં બળતરા, પગમાં બળતરા અને ત્વચાની સમસ્યાઓમાં રાહત મેળવવામાં તે ફાયદાકારક છે. આ જ કારણ છે કે લોકો ઉનાળામાં ખસખસનો રસ પીવે છે. તે ફક્ત શરીરને ઠંડુ જ રાખતું નથી પણ મનને પણ શાંત કરે છે. ઉનાળામાં પિત્ત વધી જાય ત્યારે ખસખસનું દૂધ કે શરબત પીવાથી તાત્કાલિક રાહત મળે છે.
લોહી શુદ્ધ કરે છે
ખસખસ પોષક તત્વોનો ભંડાર છે. તેમાં પ્રોટીન, ફાઇબર, કેલ્શિયમ, મેગ્નેશિયમ, ઝીંક અને આયર્ન જેવા પોષક તત્વો ભરપૂર માત્રામાં જોવા મળે છે. આ ઉપરાંત ખસખસમાં રહેલું ઓમેગા-6 ફેટી એસિડ હૃદય માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. ખસખસમાં હાજર એન્ટીઑકિસડન્ટ ગુણધર્મો મુક્ત રેડિકલથી થતા નુકસાનને ઘટાડે છે.
પોસ્ટ ઓફિસની યોજના: વાર્ષિક રૂ. 399 રોકાણ પર મળશે રૂ. 10 લાખ સુધીનો લાભ, જાણો કેવી રીતે?
સંશોધનમાં એ પણ દર્શાવવામાં આવ્યું છે કે તે કુદરતી રીતે લોહીને શુદ્ધ કરે છે અને શરીરમાંથી ઝેરી પદાર્થોને દૂર કરે છે. આ ઉપરાંત, તે માનસિક તણાવ પણ ઘટાડે છે. આ બધા ગુણોને કારણે, ખસખસનું સેવન શરીરને ઠંડક તો આપે છે જ પણ સાથે તેને શક્તિશાળી પણ બનાવે છે.
પાચનતંત્રને મજબૂત બનાવે છે
ડૉ. અમિતના મતે, ખસખસ પાચનતંત્રને મજબૂત બનાવે છે અને કબજિયાત જેવી સમસ્યાઓમાં રાહત આપે છે. ખસખસનું શરબત કે દૂધ પીવાથી શરીરનું તાપમાન નિયંત્રિત થાય છે અને ડિહાઇડ્રેશનની સમસ્યા દૂર થાય છે. ખસખસનું પાણી પેટના pH ને સંતુલિત કરે છે, જે ઉનાળામાં એસિડિટી અને પેટની બળતરાથી રાહત આપે છે.
મૂડ સારું કરે છે
એક અભ્યાસ સૂચવે છે કે ખસખસમાં હાજર મેગ્નેશિયમ સારી ઊંઘ લેવામાં મદદ કરે છે. આ જ કારણ છે કે દાદીમાઓ ગરમ દૂધના ગ્લાસમાં ખસખસ નાખીને રાત્રે સૂતા પહેલા અમારા બાળકોને આપતા હતા જેથી તેઓ ગાઢ અને શાંતિપૂર્ણ ઊંઘ લઈ શકે. તેના સેવનથી શરીર ઠંડુ રહે છે અને વધુ પડતી ગરમી અને થાક દૂર કરવામાં મદદ મળે છે. ખસખસ ખાવાથી મૂડ પણ સારો થાય છે.
ત્વચામાં ચમક લાવે છે.
આયુર્વેદમાં, ખસખસના બીજના તેલનો ઉપયોગ પીડા નિવારક તરીકે થાય છે અને તે સાંધાના દુખાવા અને સોજો ઘટાડવામાં અસરકારક છે. તાજેતરના સંશોધનો પણ ખસખસના આ પરંપરાગત ઉપયોગોની પુષ્ટિ કરે છે. આ ઉપરાંત, તે ત્વચા માટે પણ ફાયદાકારક છે.
ખસખસને દૂધ સાથે પીસીને ચહેરા પર લગાવવાથી ત્વચાની બળતરા અને ખીલ ઓછા થાય છે. એક અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે ખસખસમાં હાજર બળતરા વિરોધી ગુણધર્મો ત્વચાની બળતરા ઘટાડવામાં મદદ કરે છે, જે ઉનાળામાં સૂર્ય કિરણોને કારણે થતી ત્વચાની સમસ્યાઓ માટે ઉપયોગી છે.
અસ્વીકરણ:
આ લેખમાં આપવામાં આવેલી માહિતી માત્ર શૈક્ષણિક અને સામાન્ય માહિતીના હેતુ માટે છે. તે કોઈપણ પ્રકારની તબીબી સલાહ, નિદાન અથવા સારવારનો વિકલ્પ નથી. તમારી વ્યક્તિગત સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિ અને જરૂરિયાતો અલગ-અલગ હોઈ શકે છે, તેથી કોઈપણ નિર્ણય લેતા પહેલા નિષ્ણાતની સલાહ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે.
