અવારનવાર આપણે આપણા હાથ કે પગ પર ત્વચાની નીચે વાદળી કે લીલી રંગની નસો જોઈને આશ્ચર્યમાં આવી જઈએ છીએ. જોકે, આપણે સૌ જાણીએ છીએ કે લોહીનો રંગ લાલ હોય છે. તો પછી નસો વાદળી કેમ દેખાય છે? શું નસોમાં વહેતું લોહી વાદળી હોય છે? ચાલો, તેના પાછળનું વિજ્ઞાન સમજીએ.
લોહીનો લાલ રંગ શું દર્શાવે છે?
લોહીમાં હાજર હિમોગ્લોબિન નામનું પ્રોટીન ઓક્સિજન સાથે જોડાય છે અને તેજસ્વી લાલ રંગ ધારણ કરે છે. જ્યારે લોહીમાં ઓક્સિજન ઓછું હોય ત્યારે તે થોડું ઘેરું લાલ હોય શકે છે, પણ ક્યારેય વાદળી નથી થતું.
નસો વાદળી કેમ દેખાય છે? – એક દ્રશ્ય ભ્રમ
નસો વાસ્તવમાં વાદળી કે લીલી નથી હોય, પણ ત્વચાની નીચે તે એવો રંગ ધરાવે છે તેમ આપણને ફક્ત લાગે છે. એનું કારણ છે પ્રકાશ અને ત્વચાની રચના વચ્ચે થતી ક્રિયા.
જ્યારે પ્રકાશ ત્વચા પર પડે છે, ત્યારે તે વિવિધ તરંગલંબાઈના રંગોમાં વહેંચાઈ જાય છે. લાલ રંગ ઊંડાણમાં પ્રવેશી જાય છે જ્યારે વાદળી તરંગો વધુ પડતાં પાછા પરાવર્તિત થાય છે. આ પરાવર્તિત પ્રકાશ આપણાં નેત્રો સુધી પહોંચે છે અને મગજ તેને વાદળી કે લીલા રૂપે જોઈ લે છે.
ઓક્સિજનની માત્રાનો કોઈ સંબંધ નથી
ઘણા લોકો માનતા હોય છે કે નસો વાદળી દેખાય છે કારણ કે તેમાં ઓક્સિજન ઓછું હોય છે. પરંતુ એ ખોટું છે. ઓક્સિજન વિનાનું લોહી પણ ઘેરો લાલ હોય છે, વાદળી નથી.
ત્વચાનો રંગ પણ અસર કરે છે
ગોરી ત્વચાવાળા લોકોમાં નસો વધુ સ્પષ્ટ અને વાદળી દેખાય છે કારણ કે તેમની ત્વચા પાતળી હોય છે. ઊંડાણ અને ત્વચાની જાડાઈ પણ નસો કેવા દેખાશે એ નક્કી કરે છે.
પોસ્ટ ઓફિસની યોજના: વાર્ષિક રૂ. 399 રોકાણ પર મળશે રૂ. 10 લાખ સુધીનો લાભ, જાણો કેવી રીતે?
દૃષ્ટિ પર આધારિત ભ્રમ
દરેક વ્યક્તિ રંગોને જુદી રીતે જુએ છે. કેટલીક વ્યક્તિઓને નસો વાદળી લાગે છે, જ્યારે અન્યને લીલી કે ભૂખરી. આ દ્રશ્ય ભ્રમ (visual illusion)નું ઉત્તમ ઉદાહરણ છે કે આંખો અને મગજ મળીને દુનિયાને કેવી રીતે વ્યાખ્યાયિત કરે છે.
નિષ્કર્ષ:
નસો વાદળી કે લીલી દેખાવું એ લોહીના રંગને કારણે નથી પણ પ્રકાશ, ત્વચાની રચના અને દ્રષ્ટિની રીતે સમજાતું એક વિજ્ઞાનમય ભ્રમ છે. હવે તમે ચોક્કસપણે આ પ્રશ્નનો સાચો અને વૈજ્ઞાનિક જવાબ આપી શકશો!
અસ્વીકરણ:
આ લેખમાં આપવામાં આવેલી માહિતી માત્ર શૈક્ષણિક અને સામાન્ય માહિતીના હેતુ માટે છે. તે કોઈપણ પ્રકારની તબીબી સલાહ, નિદાન અથવા સારવારનો વિકલ્પ નથી. તમારી વ્યક્તિગત સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિ અને જરૂરિયાતો અલગ-અલગ હોઈ શકે છે, તેથી કોઈપણ નિર્ણય લેતા પહેલા નિષ્ણાતની સલાહ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે.
