દરેક વ્યક્તિ મચ્છર કરડવાથી પરેશાન હોય છે, પરંતુ શું તમે ક્યારેય નોંધ્યું છે કે કેટલાક લોકોને મચ્છર વધુ કરડે છે જ્યારે કેટલાકને ઓછા કરડે છે? ઘણા વૈજ્ઞાનિક સંશોધનોમાં એ સાબિત થયું છે કે મચ્છરોની પસંદગીમાં બ્લડ ગ્રુપ મહત્ત્વનું પરિબળ છે.
મચ્છર ખાસ કરીને ચોક્કસ રક્ત જૂથો તરફ આકર્ષાય છે. આ લેખમાં આપણે જાણીશું કે કયા બ્લડ ગ્રુપના લોકોને મચ્છર સૌથી વધુ કરડે છે અને તેની પાછળના વૈજ્ઞાનિક કારણો શું છે.
મચ્છર માણસોને કેમ કરડે છે?
મચ્છર માત્ર ભૂખ સંતોષવા માટે જ મનુષ્યને કરડતા નથી, પરંતુ માદા મચ્છરને પ્રજનન માટે પ્રોટીન અને આયર્નની જરૂર હોય છે, જે તેને માનવ રક્તમાંથી મળે છે. નર મચ્છર લોહી પીતા નથી; તેઓ ફૂલોના રસ અને મધ જેવી મીઠી વસ્તુઓ પર જ આધાર રાખે છે.
માદા મચ્છર માણસને કરડવા માટે કાર્બન ડાયોક્સાઇડ (CO₂), પરસેવામાંથી નીકળતા રસાયણો (લેક્ટિક એસિડ, યુરિક એસિડ), શરીરનું તાપમાન અને રક્ત જૂથ જેવા ઘણા પરિબળો પર આધાર રાખે છે.
કયું બ્લડ ગ્રુપ મચ્છરો પ્રત્યે સૌથી વધુ આકર્ષાય છે?
ઘણા વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસો દર્શાવે છે કે બ્લડ ગ્રુપ “O” ધરાવતા લોકોને મચ્છર સૌથી વધુ કરડે છે. આ પછી બ્લડ ગ્રુપ “A” વાળા લોકો આવે છે, પછી બ્લડ ગ્રુપ “B” ધરાવતા લોકો આવે છે.
મચ્છર રક્ત જૂથોને કેવી રીતે ઓળખે છે?
આપણા શરીરમાંથી કેટલાક રસાયણો સ્ત્રાવ થાય છે, જેની ગંધથી મચ્છર આપણું બ્લડ ગ્રુપ ઓળખી શકે છે. લગભગ 80% લોકો એવા છે જેમનું બ્લડ ગ્રુપ તેમની ત્વચા દ્વારા બહારથી પ્રતિબિંબિત થાય છે. મચ્છર આવા લોકોને ઝડપથી ઓળખે છે અને તેમને કરડે છે.
તેની પાછળ વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસ અને તારણો
- જર્નલ ઑફ મેડિકલ એન્ટોમોલોજીમાં પ્રકાશિત થયેલા એક અભ્યાસ મુજબ, બ્લડ ગ્રુપ O ધરાવતા લોકોને મચ્છર બમણી વાર કરડે છે, જ્યારે બ્લડ ગ્રુપ A ધરાવતા લોકોને સૌથી ઓછા કરડે છે.
- અન્ય એક સંશોધનમાં જાણવા મળ્યું છે કે લગભગ 85% લોકો એવા છે કે જેઓ તેમની ત્વચામાંથી એક ખાસ પ્રકારનું રસાયણ છોડે છે, જે મચ્છરો માટે તેમના રક્ત જૂથને ઓળખવામાં સરળ બનાવે છે.
- B બ્લડ ગ્રુપ ધરાવતા લોકોને મચ્છર A ગ્રુપ ધરાવતા લોકો કરતા વધુ પરંતુ O ગ્રુપ ધરાવતા લોકો કરતા ઓછા કરડે છે.
મચ્છરોની પસંદગીને અસર કરતા અન્ય પરિબળો
બ્લડ ગ્રુપ સિવાય પણ એવા ઘણા કારણો છે જેના કારણે મચ્છર કેટલાક લોકોને વધુ કરડે છે.
- કાર્બન ડાયોક્સાઇડ (CO₂) સ્તર:- મચ્છર કાર્બન ડાયોક્સાઇડ (CO₂) તરફ આકર્ષાય છે. જે લોકો વધુ CO₂ બહાર કાઢે છે, જેમ કે સગર્ભા સ્ત્રીઓ અને ભારે લોકો, તેમને મચ્છર કરડવાની શક્યતા વધુ હોય છે.
- શરીરનું તાપમાન અને પરસેવો:- શરીરનું ઊંચું તાપમાન અને વધુ પડતો પરસેવો મચ્છરોને આકર્ષે છે. પરસેવામાં હાજર લેક્ટિક એસિડ, યુરિક એસિડ અને એમોનિયા જેવી ગંધ મચ્છરોને વધુ આકર્ષે છે.
- ત્વચાના બેક્ટેરિયા અને ગંધ:- દરેક મનુષ્યની ત્વચા પર રહેલા બેક્ટેરિયા વિવિધ પ્રકારની ગંધ પેદા કરે છે. કેટલીક ગંધ મચ્છરોને વધુ આકર્ષે છે. ખાસ કરીને જે લોકોના પગમાં વધુ બેક્ટેરિયા હોય છે તેમને મચ્છર કરડવાની શક્યતા વધુ હોય છે.
- કપડાંનો રંગ: ઘેરા રંગના કપડાં (જેમ કે કાળો, વાદળી, લાલ) પહેરનારા લોકોને મચ્છરો વધુ કરડે છે કારણ કે તેઓ આ રંગોને સરળતાથી જોઈ શકે છે. હળવા રંગના કપડાં પહેરવાથી મચ્છરોથી બચી શકાય છે.
- સગર્ભા સ્ત્રીઓ:– સગર્ભા સ્ત્રીઓને મચ્છર વધુ કરડે છે કારણ કે તેઓ સામાન્ય લોકો કરતા 21% વધુ કાર્બન ડાયોક્સાઇડ છોડે છે અને તેમના શરીરનું તાપમાન પણ વધારે હોય છે.
બીયરનું સેવન કરતા લોકો તરફ આકર્ષાય છે.
અભ્યાસો દર્શાવે છે કે જે લોકો આલ્કોહોલનું સેવન કરે છે, ખાસ કરીને બીયર, તેઓ મચ્છરોને વધુ આકર્ષે છે. તેની પાછળ ઘણા વૈજ્ઞાનિક કારણો છે. આલ્કોહોલ પીવાથી શરીરના તાપમાનમાં થોડો વધારો થાય છે, જે મચ્છરોને વધુ આકર્ષિત કરે છે કારણ કે તેઓ ગરમ શરીરને સંભવિત ખોરાકના સ્ત્રોત તરીકે જુએ છે.
વધુમાં, આલ્કોહોલ, ખાસ કરીને બીયર પીધા પછી, શરીર મોટા પ્રમાણમાં કાર્બન ડાયોક્સાઇડ (CO₂) છોડે છે. મચ્છર CO₂ સેન્સરની મદદથી તેમના શિકારને ઓળખે છે, તેથી જે વધુ CO₂ ઉત્સર્જન કરે છે તે મચ્છરો માટે વધુ આકર્ષક હોય છે.
આ ઉપરાંત, આલ્કોહોલ પીવાથી શરીરના પરસેવાની ગંધ અને રચનામાં પણ ફેરફાર થાય છે, જેનાથી મચ્છરોનું આકર્ષણ વધે છે. મચ્છરો ખાસ કરીને બીયર પીધા પછી ત્વચામાંથી નીકળતા અમુક રસાયણોને પસંદ કરે છે.
પોસ્ટ ઓફિસની યોજના: વાર્ષિક રૂ. 399 રોકાણ પર મળશે રૂ. 10 લાખ સુધીનો લાભ, જાણો કેવી રીતે?
બીજું મહત્વનું કારણ શરીરમાં ઇથેનોલની હાજરી છે. આલ્કોહોલ પીધા પછી, ઇથેનોલ શરીરમાંથી વિસર્જન થાય છે, જે મચ્છરો માટે આકર્ષક છે. વધુમાં, આલ્કોહોલ રક્ત વાહિનીઓને વિસ્તરે છે, રક્ત પ્રવાહમાં વધારો કરે છે. મચ્છરો એવા લોકોને પસંદ કરે છે જેનું લોહીનું પરિભ્રમણ સારું હોય છે, કારણ કે આ તેમને સરળતાથી ખોરાક (લોહી) મેળવવામાં મદદ કરે છે.
એક વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે જે લોકો બીયર પીતા હતા તેઓ દારૂ ન પીતા લોકો કરતા વધુ મચ્છરોને આકર્ષે છે. જો કે, આ અસર માત્ર બીયર પુરતી જ સીમિત નથી, અન્ય પ્રકારના આલ્કોહોલ પણ મચ્છરને આકર્ષી શકે છે, પરંતુ બીયરની અસર વધુ સ્પષ્ટ રીતે જોવા મળી છે.
મચ્છર કરડવાથી બચવાના ઉપાયો
મચ્છરોથી બચવા માટે કેટલાક અસરકારક ઉપાયો અપનાવી શકાય છે.
- ડીઇઇટી (ડાઇથાઇલ ટોલુઆમાઇડ), લીંબુ અને નીલગિરી તેલ, સિટ્રોનેલા તેલ અને લવંડર તેલ જેવા મચ્છર ભગાડનારાઓનો ઉપયોગ કરો
- હળવા અને ઢીલા કપડાં પહેરો કારણ કે ડાર્ક કલરના બદલે આછા રંગના કપડાં પહેરવાથી મચ્છરોને દૂર રાખી શકાય છે.
- રાત્રે સૂતી વખતે બારીઓ પર મચ્છરદાની અને જાળીનો ઉપયોગ કરો.
- મચ્છર સ્થિર પાણીમાં ઇંડા મૂકે છે, તેથી કુલર, વાસણો, ગટર અને ટાયરોમાં પાણી એકઠું થવા ન દો.
- ઘરમાં લીમડાના પાન કે કપૂર બાળવાથી પણ મચ્છરો દૂર રહે છે.
- ઘરમાં તુલસી, મેરીગોલ્ડ અને ફુદીના જેવા છોડ લગાવવાથી મચ્છરો દૂર રહે છે.
- લસણ અને લીમડાનું તેલ લગાવવાથી પણ મચ્છરો નજીક આવતા અટકે છે.
અસ્વીકરણ:
આ લેખમાં આપવામાં આવેલી માહિતી માત્ર શૈક્ષણિક અને સામાન્ય માહિતીના હેતુ માટે છે. તે કોઈપણ પ્રકારની તબીબી સલાહ, નિદાન અથવા સારવારનો વિકલ્પ નથી. તમારી વ્યક્તિગત સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિ અને જરૂરિયાતો અલગ-અલગ હોઈ શકે છે, તેથી કોઈપણ નિર્ણય લેતા પહેલા નિષ્ણાતની સલાહ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે.
