શું તમારું AC ચુપચાપ તમારું લોહી ચૂસી રહ્યું છે? આશ્ચર્ય પામશો નહીં… તમે બરાબર વાંચ્યું છે. દરરોજ રાત્રે જ્યારે તમે ગાઢ નિંદ્રામાં હોવ છો, ત્યારે તમારું એર કન્ડીશનર (AC) વીજળી સાથે એવો ખેલ રમે છે કે તમારે દર મહિને હજારો રૂપિયા ચૂકવવા પડે છે અને તે પણ જાણ્યા વગર.
હવે કલ્પના કરો કે AC નું તાપમાન માત્ર 2 ડિગ્રી વધારીને તમારા વીજળી બિલમાં 20-30% ઘટાડો થાય છે? શું ખરેખર આવું થઈ શકે છે? શું સરકાર, વૈજ્ઞાનિકો અને ઉર્જા નિષ્ણાતો પણ આ વાતની પુષ્ટિ કરે છે?
આજકાલ હવામાન ખૂબ જ ગરમ છે. દરરોજ વીજળી કાપ અથવા વીજળીના વધુ વપરાશના સમાચાર આવતા રહે છે. શું તમે ક્યારેય વિચાર્યું છે કે આ પાછળનું કારણ શું છે.
આજે આ લેખમાં અમે તમને તે હકીકતો, સંશોધન અને નિષ્ણાતોના મંતવ્યો જણાવીશું કે AC નું દરેક ડિગ્રી તાપમાન તમારા બજેટ પર ભારે અથવા હળવું હોઈ શકે છે. જો તમે દર મહિને વધતા વીજળી બિલથી પરેશાન છો, તો આ લેખ તમારા માટે ‘ગેમ ચેન્જર’ સાબિત થઈ શકે છે.
AC વીજળીનો વપરાશ કેવી રીતે કરી રહ્યું છે?
આજકાલ લગભગ દરેક જગ્યાએ AC લગાવવામાં આવ્યા છે. જેમ જેમ AC ની માંગ વધી રહી છે, તેમ તેમ વીજળીનો વપરાશ પણ વધી રહ્યો છે.
જ્યારે તમે તમારા ઘર કે ઓફિસનું AC ચાલુ કરો છો, ત્યારે તેનું કોમ્પ્રેસર પહેલા રૂમની ગરમ હવા બહાર કાઢે છે અને ઠંડી હવા અંદર મોકલે છે. જો તમે AC નું તાપમાન ખૂબ જ ઓછું સેટ કરો છો જેમ કે 18°C કે 20°C, તો AC ને વધુ મહેનત કરવી પડે છે.
કોમ્પ્રેસર સતત અને લાંબા સમય સુધી ચાલે છે, જેના કારણે વીજળીનો વપરાશ પણ વધે છે. બીજી બાજુ, જો તાપમાન 24°C કે 26°C ની વચ્ચે સેટ કરવામાં આવે છે, તો કોમ્પ્રેસર વારંવાર બંધ થાય છે, જેના કારણે AC ઓછા લોડ પર કામ કરે છે અને વીજળીની બચત થાય છે.
સરકાર આ વિશે શું વિચારે છે?
વર્ષ 2018 માં, ભારત સરકારના ઉર્જા મંત્રાલયે એક ઝુંબેશ શરૂ કરી હતી જેમાં AC નું ડિફોલ્ટ તાપમાન 24°C પર સેટ કરવાનું સૂચન કરવામાં આવ્યું હતું.
શ્રી અભય બખૈયા (સંયુક્ત સચિવ, ઉર્જા મંત્રાલય) એ જણાવ્યું હતું કે “જો દરેક વ્યક્તિ ૧૮°C ને બદલે ૨૪°C પર AC ચલાવે, તો વર્ષમાં કરોડો યુનિટ વીજળી બચાવી શકાય છે. આનાથી માત્ર પૈસા જ નહીં પણ પર્યાવરણનું પણ રક્ષણ થશે.
વૈજ્ઞાનિક તથ્યો અને સંશોધન શું કહે છે?
BEE (ઉર્જા કાર્યક્ષમતા બ્યુરો) ના અહેવાલ મુજબ, AC ના તાપમાનમાં દરેક ૧°C ઘટાડા સાથે વીજળીનો વપરાશ લગભગ ૬% વધે છે. આનો સીધો અર્થ એ છે કે જો તમે ૨૪°C ને બદલે ૧૮°C પર AC ચલાવો છો, તો તમારો વીજળીનો વપરાશ લગભગ ૩૬% વધી શકે છે.
ઉદાહરણ તરીકે:
જો ૧.૫ ટનનું ઇન્વર્ટર AC દિવસમાં ૮ કલાક ચાલે છે તો:
- ૨૪°C પર વપરાશ: લગભગ ૧.૨ યુનિટ/કલાક × ૮ = ૯.૬ યુનિટ/દિવસ
- ૧૮°C પર વપરાશ: લગભગ ૧.૬ યુનિટ/કલાક × ૮ = ૧૨.૮ યુનિટ/દિવસ
- તફાવત: ૩.૨ યુનિટ/દિવસ × ૩૦ દિવસ = ૯૬ યુનિટ/મહિનો = ૭૬૮ નો તફાવત (@ ૮/યુનિટ)
નિષ્ણાતો શું કહે છે?
ડૉ. અજિત કુમાર (ઊર્જા નિષ્ણાત, TERI) ના મતે, AC નું તાપમાન વીજ વપરાશને ગંભીર અસર કરે છે. ભારત જેવા દેશ માટે, ખાસ કરીને ઉનાળા દરમિયાન ૨૪ થી ૨૬°C તાપમાન આદર્શ છે.
પોસ્ટ ઓફિસની યોજના: વાર્ષિક રૂ. 399 રોકાણ પર મળશે રૂ. 10 લાખ સુધીનો લાભ, જાણો કેવી રીતે?
ઇન્ડિયન ગ્રીન બિલ્ડીંગ કાઉન્સિલ (IGBC) અનુસાર, ૨૬°C પર AC ચલાવવું એ ઉર્જા કાર્યક્ષમ ઇમારતોમાં એક આદર્શ ધોરણ છે. આનાથી બિલ ઓછું થાય છે અને વધુ આરામ મળે છે.
ગ્રાહકો માટે સ્માર્ટ રીત:
૧. તાપમાન ૨૪-૨૬°C પર સેટ કરીને જ AC ચલાવો કારણ કે આ સૌથી સંતુલિત તાપમાન છે.
૨. સીલિંગ ફેન સાથે AC વાપરો જેથી તે હવાને વધુ સારી રીતે ફરે.
૩. સમયાંતરે AC ની સર્વિસ કરાવતા રહો કારણ કે ગંદા ફિલ્ટર વીજળીનો વપરાશ વધારે છે.
૪. ઇન્વર્ટર ટેકનોલોજીવાળા AC નો ઉપયોગ કરો જે વીજળીનો વપરાશ ઘટાડે છે.
૫. રૂમને હવાચુસ્ત રાખો જેથી ઠંડી હવા બહાર જતું નથી અને એસી પરનો ભાર ઓછો થશે.
ભવિષ્યની ઉર્જા વ્યૂહરચનામાં એસીની ભૂમિકા
૨૦૨૨ની રાષ્ટ્રીય વીજળી યોજના મુજબ, જો સમગ્ર દેશમાં લગભગ ૫૦% લોકો એસી ફક્ત ૨ ડિગ્રી ઉપર એટલે કે ૨૪ ડિગ્રી સેલ્સિયસ તાપમાને ચલાવે, તો દેશ દર વર્ષે લગભગ ૨૦ અબજ યુનિટ વીજળી બચાવી શકે છે અને આની સીધી અસર તમારા વીજળી બિલ, તમારા પર્યાવરણ અને રાષ્ટ્રીય ઉર્જા વપરાશ પર પડશે.
નિર્ણય તમારો છે – ભવિષ્ય આપણું છે
હવે જ્યારે તમારી પાસે બધી હકીકતો છે – સરકારી સલાહ, વૈજ્ઞાનિક સંશોધન અને નિષ્ણાત અભિપ્રાય, હવે નિર્ણય તમારા હાથમાં છે. શું તમે એસીના તાપમાનમાં માત્ર ૨ ડિગ્રી વધારો કરીને દર મહિને ૫૦૦-૧૦૦૦ રૂપિયા બચાવવા માંગો છો કે પછી તમે ગરમ ખિસ્સા સાથે ઠંડી હવાની કિંમત ચૂકવતા રહેશો?
ધ્યાનમાં રાખો કે રિમોટ તમારી આંગળીઓમાં છે જે ફક્ત એસી જ તાપમાન નહીં પણ તમારા બજેટનું ભવિષ્ય પણ નક્કી કરે છે.
