“સ્વાસ્થ્ય એ સંપત્તિ છે” આ કહેવત ખૂબ પ્રખ્યાત છે, કારણ કે જો આપણું શરીર સ્વસ્થ રહેશે તો આપણે જીવનને સારી રીતે જીવી શકીશું. પરંતુ જ્યારે શરીરમાં કોઈપણ પ્રકારની સમસ્યા હોય, જેમ કે હાડકામાં દુખાવો, કમરનો દુખાવો, ડાયાબિટીસ, સંધિવા અથવા અન્ય સમસ્યાઓ, ત્યારે જીવન મુશ્કેલ બની જાય છે.
આવી સ્થિતિમાં, અમે એક આયુર્વેદિક દવા વિશે વાત કરી રહ્યા છીએ જે આ બધી સમસ્યાઓને દૂર કરવામાં મદદરૂપ થઈ શકે છે – મેથીના દાણા.
મેથીના દાણાના ફાયદા
મેથીના દાણા, જેને આયુર્વેદમાં ખૂબ જ શક્તિશાળી દવા માનવામાં આવે છે, તે ઘણા રોગોની સારવારમાં અસરકારક સાબિત થાય છે. ભારતમાં ઘણા વર્ષોથી આયુર્વેદિક દવામાં તેનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.
(1) સાંધા અને હાડકાના દુખાવામાં રાહત
વધતી ઉંમર સાથે સાંધામાં સોજો અને દુખાવો વધે છે જેને આપણે આર્થરાઈટિસ કહીએ છીએ. મેથીના દાણામાં એન્ટિ-ઇન્ફ્લેમેટરી અને એન્ટિઓક્સિડન્ટ ગુણો જોવા મળે છે, જે સાંધાના સોજાને ઓછો કરીને દર્દમાં રાહત આપે છે. તેમાં આયર્ન, કેલ્શિયમ અને ફોસ્ફરસ પણ હોય છે, જે હાડકાં અને સાંધાઓને સ્વસ્થ રાખે છે.
(2) હૃદય માટે ફાયદાકારક
મેથીના દાણા હૃદયના સ્વાસ્થ્ય માટે પણ ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. તેનું નિયમિત સેવન કરવાથી હાર્ટ એટેકનો ખતરો ઓછો થાય છે. તે હૃદયની રક્ત વાહિનીઓમાં કોઈપણ પ્રકારના બ્લોકેજને અટકાવે છે, જેનાથી બ્લોકેજની સમસ્યાને અટકાવે છે. જો કોઈને હાર્ટ એટેક આવે તો પણ મેથીના દાણા ઓક્સિડેટીવ સ્ટ્રેસને રોકવામાં મદદ કરે છે, જે હાર્ટ એટેક દરમિયાન જીવલેણ સાબિત થઈ શકે છે.
(3) પાચનતંત્ર સુધરે છે
આપણી ખરાબ ખાવાની આદતોને કારણે પાચનતંત્ર પર અસર થાય છે. મેથીના દાણા કબજિયાત, એસિડિટી, ગેસ અને પેટ સંબંધિત અન્ય સમસ્યાઓમાં રાહત આપવામાં મદદ કરે છે. તેમાં ફાઈબરનું પ્રમાણ વધુ હોય છે, જે પાચનતંત્રને સ્વસ્થ રાખે છે.
(4) ડાયાબિટીસ અને કોલેસ્ટ્રોલને નિયંત્રિત કરે છે
ડાયાબિટીસના દર્દીઓ માટે પણ મેથીના દાણા ફાયદાકારક છે. તે શરીરમાં શુગર લેવલને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ કરે છે. આ સિવાય મેથીના દાણા ખરાબ કોલેસ્ટ્રોલ (LDL)ને ઘટાડવામાં પણ મદદરૂપ છે, જેનાથી હૃદયની બીમારીઓનું જોખમ ઓછું થાય છે.
(5) વજન ઘટાડવામાં મદદરૂપ
જો તમે વજન ઘટાડવા ઈચ્છો છો તો મેથીના દાણા તમારી મદદ કરી શકે છે. તે શરીરમાં ચરબીને જમા થવાથી અટકાવે છે અને ચયાપચયને સુધારે છે, જે વજનમાં ઘટાડો તરફ દોરી જાય છે.
(6) સ્તનપાન કરાવતી સ્ત્રીઓ માટે ફાયદાકારક
સ્તનપાન કરાવતી સ્ત્રીઓ માટે પણ મેથીના દાણા ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. તે સ્તનોમાં દૂધનું પ્રમાણ વધારવામાં મદદ કરે છે, જેનાથી બાળકને પૂરતું પોષણ મળે છે.
(7) કિડની અને લીવરના સ્વાસ્થ્યમાં સુધારો
મેથીના દાણા કિડની અને લીવર માટે પણ ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. તે કિડનીના કાર્યને વધારે છે અને લિવરને આલ્કોહોલના ખરાબ પ્રભાવથી બચાવે છે.
મેથીના દાણાનું સેવન કેવી રીતે કરવું?
મેથીના દાણાનું સેવન ઘણી રીતે કરી શકાય છે, પરંતુ સૌથી અસરકારક રીત છે તેને પલાળીને તેનું સેવન કરવું.
વપરાશ પદ્ધતિ:
- તમારી ઉંમર પ્રમાણે મેથીના દાણા લો – જેમ કે તમારી ઉંમર 30 વર્ષ છે તો 30 દાણા લો.
- આ અનાજને એક ગ્લાસ પાણીમાં આખી રાત પલાળી રાખો.
- સવારે તેને ગરમ કરી, ગાળીને મેથીના દાણા ખાઓ અને પાણી પીવો.
- જો દાણા ચાવવામાં તકલીફ પડતી હોય તો તેને એક ચમચી મધ સાથે ગળી અથવા ખાઈ શકાય છે.
મેથીના દાણાનું સેવન કરતી વખતે સાવચેતી રાખવી
મેથીના દાણાના ફાયદા ઘણા હોવા છતાં, કેટલાક લોકોએ તેનું સેવન કરતા પહેલા સાવચેતી રાખવી જોઈએ:
પોસ્ટ ઓફિસની યોજના: વાર્ષિક રૂ. 399 રોકાણ પર મળશે રૂ. 10 લાખ સુધીનો લાભ, જાણો કેવી રીતે?
પિત્ત સ્વભાવના લોકોઃ જે લોકો પિત્ત સ્વભાવના હોય તેમણે ઓછી માત્રામાં તેનું સેવન કરવું જોઈએ.
સગર્ભા સ્ત્રીઓ: સગર્ભા સ્ત્રીઓએ પ્રથમ ત્રણથી ચાર મહિના સુધી મેથીનું સેવન ન કરવું જોઈએ.
નિષ્કર્ષ
મેથીના દાણા એક પ્રાકૃતિક ઔષધી છે, જેનું સેવન શરીરને અનેક પ્રકારની બીમારીઓથી બચાવવામાં મદદ કરે છે. તે માત્ર સાંધા, હાડકાં અને પાચનતંત્રને સ્વસ્થ રાખે છે, પરંતુ હૃદય, ખાંડ અને વજનને નિયંત્રિત કરવામાં પણ મદદ કરે છે. તેથી, તેને તમારા આહારમાં સામેલ કરવું ખૂબ ફાયદાકારક હોઈ શકે છે.
અસ્વીકરણ:
આ લેખમાં આપવામાં આવેલી માહિતી માત્ર શૈક્ષણિક અને સામાન્ય માહિતીના હેતુ માટે છે. તે કોઈપણ પ્રકારની તબીબી સલાહ, નિદાન અથવા સારવારનો વિકલ્પ નથી. તમારી વ્યક્તિગત સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિ અને જરૂરિયાતો અલગ-અલગ હોઈ શકે છે, તેથી કોઈપણ નિર્ણય લેતા પહેલા નિષ્ણાતની સલાહ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે.
