ભારત આજે ડિજિટલ ક્રાંતિના સુવર્ણ તબક્કામાંથી પસાર થઈ રહ્યું છે, જ્યાં રોકડનો ઉપયોગ ઘટી રહ્યો છે અને ડિજિટલ ચુકવણીનું વર્ચસ્વ વધી રહ્યું છે.
નવી દિલ્હીમાં તાજેતરમાં યોજાયેલા ‘પંડિત દીનદયાળ ઉપાધ્યાય ઇન્ટિગ્રેટેડ હ્યુમનિઝમ લેક્ચર’ના 60મા સંસ્કરણમાં 500 રૂપિયાની નોટના ભવિષ્ય અંગેના પ્રશ્નના જવાબમાં, કેન્દ્રીય નાણાં પ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે આ દિશામાં સરકારના પ્રયાસોની રૂપરેખા આપી.
તેમણે કહ્યું કે સરકારની પ્રાથમિકતા ₹10, ₹20, ₹50, ₹100 અને ₹200 જેવી નાની કિંમતની નોટોનો ઉપયોગ વધારવાની છે, જેથી લોકો રોજિંદા વ્યવહારોમાં સરળતા અનુભવી શકે.
ઉપરાંત, ડિજિટલ ચુકવણીને પ્રોત્સાહન આપવા માટે જાગૃતિ અભિયાન ચલાવવામાં આવી રહ્યું છે, જેથી ભારત ઝડપથી રોકડ રહિત અર્થતંત્ર તરફ આગળ વધી શકે.
UPI: ડિજિટલ ઇન્ડિયાનું નવું એન્જિન
ભારતની ડિજિટલ પેમેન્ટ ક્રાંતિનું સૌથી મોટું હીરો યુનિફાઇડ પેમેન્ટ્સ ઇન્ટરફેસ (UPI) છે, જેણે ડિસેમ્બર 2024માં 16.73 બિલિયન વ્યવહારોનો રેકોર્ડ બનાવ્યો હતો. નેશનલ પેમેન્ટ્સ કોર્પોરેશન ઓફ ઇન્ડિયા (NPCI) ના ડેટા અનુસાર, આ સમયગાળા દરમિયાન ₹23.25 લાખ કરોડના વ્યવહારો થયા હતા, જે નવેમ્બર 2024માં ₹21.55 લાખ કરોડ કરતા ઘણા વધારે છે.
UPI એ વર્ષ 2024 માં કુલ 172 બિલિયન વ્યવહારો પર પ્રક્રિયા કરી હતી, જે ગયા વર્ષના 117.64 બિલિયનની સરખામણીમાં 46% ની અદભુત વૃદ્ધિ દર્શાવે છે. UPI ની સાથે, તાત્કાલિક ચુકવણી સેવા (IMPS) અને FASTag એ પણ ડિજિટલ વ્યવહારોને ઝડપી, સુરક્ષિત અને સુલભ બનાવ્યા છે.
ડિજિટલ જાગૃતિ: કેશલેસ સમાજનો પાયો
નિર્મલા સીતારમણે ભાર મૂક્યો કે ડિજિટલ વ્યવહારો અપનાવવા માટે જાગૃતિ વધારવી મહત્વપૂર્ણ છે. ભારત ત્યારે જ સંપૂર્ણપણે કેશલેસ સમાજ બનશે જ્યારે લોકો સમય બચત, સુરક્ષા અને સુવિધા જેવા ડિજિટલ ચુકવણીના ફાયદાઓને સમજશે.
પોસ્ટ ઓફિસની યોજના: વાર્ષિક રૂ. 399 રોકાણ પર મળશે રૂ. 10 લાખ સુધીનો લાભ, જાણો કેવી રીતે?
સરકાર અને NPCI સંયુક્ત રીતે ડિજિટલ સાક્ષરતા અભિયાન ચલાવી રહ્યા છે જેથી ગ્રામીણ અને શહેરી બંને વિસ્તારોમાં લોકો UPI, IMPS અને FASTag જેવા સાધનોનો ઉપયોગ કરી શકે. આ માત્ર નાણાકીય સમાવેશને પ્રોત્સાહન આપતું નથી પણ અર્થતંત્રને વધુ પારદર્શક પણ બનાવે છે.
