ઘર ખરીદ્યા પછી અને તેને ભાડે આપ્યા પછી તેમાં રોકાણ કરવું એ સામાન્ય બાબત છે. આ પ્રક્રિયામાં ઘણા કાયદાકીય પાસાઓ છે, જેનું ધ્યાન રાખવું મકાનમાલિક માટે મહત્વપૂર્ણ છે. ખાસ કરીને જ્યારે ભાડૂઆતના અધિકારોની વાત આવે છે, ત્યારે મકાન માલિકે કાળજી લેવી જોઈએ કે તેમની બેદરકારી ભાડૂતને મિલકતનો કબજો લેવાની મંજૂરી ન આપે.
ભારતીય કાયદામાં કેટલીક વિશેષ જોગવાઈઓ (ટેનન્ટ લેન્ડલોર્ડ રાઈટ્સ) છે, જે નક્કી કરે છે કે ભાડૂત ચોક્કસ સમયગાળા માટે ભાડે રહેતા પછી તે મિલકતનો માલિક પણ બની શકે છે.
ભાડૂઆત મિલકતનો કબજો કેવી રીતે મેળવી શકે?
ભારતમાં, જો ભાડૂઆત લાંબા સમય સુધી મિલકત પર કબજો કરે છે, તો તે મિલકત પર માલિકીનો અધિકાર પણ મેળવી શકે છે. જો કે, આ એક જટિલ પ્રક્રિયા છે અને ભાડૂઆતને “પ્રતિકૂળ કબજો” હેઠળ કેટલીક કાનૂની શરતો પૂરી કરવી જરૂરી છે.
આ પ્રક્રિયાને એવી પરિસ્થિતિ કહેવામાં આવે છે જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ માલિકની પરવાનગી વિના લાંબા સમય સુધી મિલકત પર કબજો કરે છે. જો ભાડૂઆત મિલકતમાં 12 વર્ષથી સતત અને કોઈપણ અવરોધ વિના રહેતો હોય, તો તે મિલકતનો કાયદેસર માલિક બની શકે છે, જો મકાન માલિકે તેના પર તેનો અધિકાર સ્થાપિત કરવા માટે કોઈ પગલાં લીધા ન હોય.
પ્રતિકૂળ કબજાના નિયમની અસર
પ્રતિકૂળ કબજા હેઠળ, જ્યાં સુધી કોઈ વ્યક્તિ મિલકતના કબજા માટે કોઈ કાનૂની વિરોધનો સામનો ન કરે ત્યાં સુધી, તે ધીમે ધીમે તેના પર પોતાનો અધિકાર સાબિત કરી શકે છે.
જો મકાન માલિક તેના પર કોઈ દાવો ન કરે અથવા 12 વર્ષ સુધી તે મિલકત પર તેની હાજરી નોંધાવતો ન હોય, તો કાયદેસર રીતે ભાડૂતને તે મિલકતનો માલિક ગણી શકાય. આ નિયમ ખાસ કરીને એવી મિલકતોને લાગુ પડે છે કે જેના પર કોઈ વિવાદ નથી અને જેના પર કોઈ સ્પષ્ટ માલિકી નથી.
ભાડૂઆત કરારનું મહત્વ
ભાડૂત કરાર એ મકાનમાલિક અને ભાડૂત વચ્ચે કાનૂની રક્ષણ છે. તે ભાડૂત અને માલિક બંનેના અધિકારો અને જવાબદારીઓનો ઉલ્લેખ કરે છે.
આ કરાર વિના કોઈપણ ભાડૂત મિલકત પર કોઈ દાવો કરી શકશે નહીં. સાચો અને કાનૂની ભાડુઆત કરાર ખાતરી કરે છે કે મકાનમાલિક મિલકતનો કબજો જાળવી રાખે છે અને ભાડૂત તેની જવાબદારીઓ પૂર્ણ કરે છે.
ભાડૂઆતના અધિકારો અને માલિકની ફરજો પર ધ્યાન આપો
ઘર અથવા મિલકત ભાડે આપતા પહેલા, તે મહત્વનું છે કે માલિક તેના અધિકારો અને જવાબદારીઓને સમજે. જો તે ભાડે આપતા પહેલા તમામ કાયદાકીય પાસાઓને યોગ્ય રીતે નહીં સમજે તો તેને ભવિષ્યમાં નુકસાન વેઠવું પડી શકે છે.
પોસ્ટ ઓફિસની યોજના: વાર્ષિક રૂ. 399 રોકાણ પર મળશે રૂ. 10 લાખ સુધીનો લાભ, જાણો કેવી રીતે?
આ ઉપરાંત, મકાનમાલિકે એ વાતનું પણ ધ્યાન રાખવું જોઈએ કે તે સમયાંતરે મિલકતની જાળવણી કરે અને ભાડાની રકમ યોગ્ય રીતે વધારતો રહે.
(FAQs)
(1) શું ભાડૂત 12 વર્ષ પછી મિલકતનો માલિક બની શકે છે?
હા, જો કોઈ ભાડૂત મિલકતમાં 12 વર્ષ સુધી કોઈપણ અવરોધ વિના રહે છે અને મકાનમાલિક તેનો કબજો લેતો નથી, તો તે મિલકતનો કાયદેસર માલિક ગણી શકાય.
(2) પ્રતિકૂળ કબજો શું છે?
પ્રતિકૂળ કબજો એ નિયમ છે કે જેના હેઠળ કોઈ વ્યક્તિ માલિકની પરવાનગી વિના લાંબા સમય સુધી મિલકત પર કબજો કરે છે અને જો માલિક વિરોધ ન કરે તો તેને તે મિલકતનો માલિક બનાવવામાં આવે છે.
(3) ભાડુઆત કરાર શું છે?
ટેનન્સી એગ્રીમેન્ટ એ એક દસ્તાવેજ છે જે મકાનમાલિક અને ભાડૂઆતના અધિકારો અને જવાબદારીઓને નિર્ધારિત કરે છે. તે કાનૂની રક્ષણ પૂરું પાડે છે અને મિલકત પર કોઈપણ પ્રકારના અધિકાર વિવાદને ટાળે છે.
ભાડૂઆત અને મકાનમાલિક વચ્ચેના સંબંધમાં કાનૂની પાસાઓ મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે. જો મકાન માલિક તેના અધિકારોને યોગ્ય રીતે સમજે અને ટેનન્સી કરારને યોગ્ય રીતે અમલમાં મૂકે તો તે તેની મિલકતને સુરક્ષિત રાખી શકશે. તે જ સમયે, ભાડૂઆતને તેની/તેણીની સ્થિતિને કાયદેસર રીતે સમજવાની અને કોઈપણ ગેરકાયદેસર વ્યવસાયને ટાળવાની પણ જરૂર છે.
