બાળકોનો ઉછેર કરવો એ બિલકુલ સરળ કાર્ય નથી. માતા-પિતા પોતે તેમની પેરેન્ટિંગ જર્નીથી ઘણી નવી વસ્તુઓ શીખે છે અને તેનો બાળકોના જીવન પર ઊંડો પ્રભાવ પડે છે. હકીકતમાં, ભવિષ્યમાં બાળકનું વ્યક્તિત્વ કેવું હશે તે મોટાભાગે તેના ઉછેર પર આધાર રાખે છે.
ખૂબ જ કડક વાતાવરણમાં ઉછરેલા બાળકો ઘણીવાર ડરપોક, ડબ્બૂ અને માનસિક રીતે નબળા હોય છે, જ્યારે વધુ પડતી સ્વતંત્રતા આપવામાં આવે છે, ત્યારે બાળકો બગડેલા અને હઠીલા પણ બની જાય છે.
આવી સ્થિતિમાં બાળક આત્મવિશ્વાસુ અને માનસિક રીતે મજબૂત વ્યક્તિ બને તે માટે યોગ્ય સંતુલન જાળવવું મહત્ત્વનું છે. આ માટે થોડા કડક બનવાની સાથે, તમારે કેટલીક બાબતોમાં બાળકોને આઝાદી આપવાની જરૂર છે. ચાલો જાણીએ કે જીવનના કયા ક્ષેત્રોમાં બાળકોને સ્વતંત્રતા આપવી વધુ સારી છે.
તેને ખુલીને પોતાના મનની વાત કહેવા દો.
બાળકો સ્વભાવે ખૂબ જ જિજ્ઞાસુ હોય છે. તેઓ દરેક વસ્તુ વિશે જાણવા માંગે છે અને તેમની આસપાસની વસ્તુઓ વિશે તેમના મનમાં અનેક પ્રકારના વિચારો આવે છે. તે ઘણીવાર આ બાબતો તેના માતાપિતા સાથે શેર કરવાનો પ્રયાસ કરે છે. આ સમય દરમિયાન, ઘણા માતા-પિતા તેમના બાળકોને ઠપકો આપીને ચૂપ કરે છે અથવા તેમને સાંભળવામાં કોઈ રસ દાખવતા નથી.
બાળક મોટું થાય ત્યારે પણ માતાપિતાનું આ વલણ ચાલુ રહે છે અને તેઓ તેને પોતાના વિચારો વ્યક્ત કરવા દેતા નથી. આનાથી બાળકોનો આત્મવિશ્વાસ પણ ઓછો થાય છે અને તેઓ બીજાઓ સામે પોતાની જાતને યોગ્ય રીતે વ્યક્ત કરી શકતા નથી.
બાળકોને અન્ય લોકો સાથે હળવા-ભળવાની સ્વતંત્રતા આપો.
ઘણા માતા-પિતા તેમના બાળકો પ્રત્યે ઓવર પ્રોટેક્ટિવ હોય છે. આવી સ્થિતિમાં તેઓ તેમને કોઈની સાથે વધુ હળવા ભળવા દેતા નથી. જો કોઈ મહેમાન કે સંબંધી ઘરે આવે છે, તો બાળકને તેના રૂમમાં મોકલી દેવામાં આવે છે. ત્યાં તેને બાળકો કે આસપાસના લોકો સાથે વાતચીત કરવાની પણ સ્વતંત્રતા નથી.
આના કારણે બાળક લોકો સાથે ભળવાનું શીખી શકતું નથી અને તે લોકો સાથે વાત કરવાનો સ્વર અને આત્મવિશ્વાસ પણ વિકસાવી શકતો નથી. તેથી બાળકને લોકો સાથે વાતચીત કરવા પ્રેરિત કરો અને શક્ય તેટલી વધુ સામાજિક પ્રવૃત્તિઓમાં ભાગ લેવડાવો.
તેમની સાથે જોડાયેલા નિર્ણયો તેમને જ લેવા દો.
બાળકોને બાળપણથી જ પોતાના કેટલાક નિર્ણયો લેવા માટે પ્રોત્સાહિત કરો. જો બાળક નાનું હોય તો તેને તેની શાળા સંબંધિત કેટલાક નિર્ણયો લેવા દો. ઉદાહરણ તરીકે બાળકને તેની રુચિ અનુસાર શાળામાં કઈ પ્રવૃત્તિઓમાં ભાગ લેવા માંગે છે તે નક્કી કરવા દો.
પોસ્ટ ઓફિસની યોજના: વાર્ષિક રૂ. 399 રોકાણ પર મળશે રૂ. 10 લાખ સુધીનો લાભ, જાણો કેવી રીતે?
તમે તેમને પ્રોત્સાહિત કરી શકો છો અથવા તમારી સલાહ આપી શકો છો, પરંતુ તમારા નિર્ણય તેમના પર લાદવાનું ટાળો. આ ઉપરાંત તમારા કારકિર્દી સંબંધિત નિર્ણયો બાળક પર બિલકુલ ન લાદશો. તેમની સાથે બેસો અને તેમની વાત સાંભળો, તેમને સમજો અને પછી નિર્ણય લો.
ભૂલો કરવાની સ્વતંત્રતા મળશે ત્યારે બાળકો કંઈક નવું શીખશે.
બાળકોને ભૂલો કરવાની થોડી સ્વતંત્રતા આપવી જોઈએ. હવે તેનો અર્થ એ નથી કે જો બાળક કોઈ કામ બગાડી રહ્યું હોય તો પણ તેને તે કરવા દેવું. આનો સીધો અર્થ એ છે કે જો બાળક પહેલીવાર કોઈ કામ કરી રહ્યું હોય તો તેને તે જાતે કરવા દો.
આ સમયગાળા દરમિયાન તે કેટલીક ભૂલો કરી શકે છે, પરંતુ જ્યાં સુધી તે ભૂલો નહીં કરે ત્યાં સુધી તે કંઈપણ નવું શીખી શકશે નહીં. આ સાથે, જ્યારે બાળક કોઈપણ કામ જાતે કરે છે, ત્યારે તેની અંદર એક અલગ સ્તરનો આત્મવિશ્વાસ ઉભરી આવશે.
