દંતકથા અનુસાર, જ્યારે લક્ષ્મણ તેમના મોટા ભાઈ રામ અને સીતા સાથે 14 વર્ષ સુધી વનવાસમાં ગયા ત્યારે તેઓ એક પણ દિવસ ઊંઘ્યા ન હતા. પોતાના ભાઈ અને ભાભીની રક્ષા માટે તેઓ આખી રાત જાગતા રહેતા અને ચોકી કરતા. આ કારણથી તેમને ‘ગુડાકેશ’ કહેવામાં આવતા હતા. ગુડાકેશ એટલે નિદ્રાનો વિજેતા.
લંકાના યુદ્ધમાં લક્ષ્મણે રાવણના મોટા પુત્ર અને અત્યંત બહાદુર યોદ્ધા મેઘનાદને મારી નાખ્યો. લક્ષ્મણે પોતાના બાણ વડે મેઘનાદનું માથું પોતાના શરીરથી અલગ કરી દીધું હતું. મેઘનાદને વિશેષ વરદાન મળ્યું હતું. દંતકથાઓ અનુસાર, રાવણે સ્વર્ગ પર કબજો કરવા માટે દેવતાઓ પર હુમલો કર્યો. આ યુદ્ધમાં મેઘનાદે પણ ભાગ લીધો હતો અને ઈન્દ્ર સહિત તમામ દેવતાઓને હરાવ્યા હતા. આ કારણે તેનું નામ ‘ઈન્દ્રજીત’ પડ્યું.
યુદ્ધ જીત્યા પછી જ્યારે મેઘનાદ લંકા પરત ફરી રહ્યો હતો ત્યારે તેણે ઈન્દ્રને પણ પોતાની સાથે બંદી બનાવી લીધો હતો. ત્યારે બ્રહ્મદેવે તેમને કહ્યું કે જો તેઓ ઈન્દ્રને મુક્ત કરશે તો તેઓ તેમને વરદાન આપશે. બ્રહ્મદેવે મેઘનાદને અમરત્વ આપવાનો ઇનકાર કર્યો હતો, પરંતુ તેમને આશીર્વાદ આપ્યા હતા કે પૃથ્વી પર ફક્ત એક જ વ્યક્તિ તેમને મારી શકે છે, જે 14 વર્ષથી સૂતો ન હતો.
રામ પણ મેઘનાદને કેમ ન મારી શક્યા?
એકવાર અગસ્ત્ય ઋષિએ કહ્યું હતું કે ભગવાન રામ પણ મેઘનાદને મારી શકતા નથી. ફક્ત લક્ષ્મણ જ તેને મારી શકે છે. કથાઓમાં કહેવાય છે કે જ્યારે અગસ્ત્ય ઋષિ અયોધ્યા આવ્યા ત્યારે લંકામાં યુદ્ધની ચર્ચા થઈ હતી.
શ્રી રામે વર્ણન કર્યું કે તેમણે રાવણ અને કુંભકર્ણ જેવા મહાન યોદ્ધાઓને મારી નાખ્યા, જ્યારે તેમના નાના ભાઈ લક્ષ્મણે મેઘનાદ અને અતિકાયા જેવા શક્તિશાળી રાક્ષસોને મારી નાખ્યા. અગસ્ત્ય ઋષિએ કહ્યું કે રાવણ અને કુંભકર્ણ અત્યંત શક્તિશાળી હતા, તેમાં કોઈ શંકા નથી, પરંતુ મેઘનાદ સૌથી મહાન યોદ્ધા હતા અને લક્ષ્મણે તેને માર્યો હતો.
આ સાંભળીને રામને આશ્ચર્ય થયું. અગસ્ત્ય ઋષિ પાસેથી લક્ષ્મણની આવી પ્રશંસા સાંભળીને રામને આનંદ થયો, પરંતુ તે જાણવા માટે ઉત્સુક હતા કે માત્ર લક્ષ્મણ જ મેઘનાદને કેમ મારી શકે છે.
જ્યારે રામે આ પ્રશ્ન પૂછ્યો ત્યારે અગસ્ત્ય ઋષિએ કહ્યું કે મેઘનાદને એવું વરદાન મળ્યું હતું કે તેને માત્ર એક જ વ્યક્તિ મારી શકે છે, જે 14 વર્ષથી સૂઈ નથી, 14 વર્ષથી કોઈ સ્ત્રીનું મોઢું જોયું નથી, અને 14 વર્ષ સુધી ભોજન લીધું નથી.
શ્રીરામે આશ્ચર્ય સાથે પૂછ્યું – “જ્યારે લક્ષ્મણ અમારી ઝૂંપડી પાસે રહેતા હતા, ત્યારે તેમણે સીતાનું મોઢું કેવી રીતે જોયું ન હતું? અને 14 વર્ષ સુધી ઊંઘ ન આવવાનું નિવેદન કેવી રીતે સાચું હોઈ શકે? આ ઉપરાંત, મેં પોતે તેમને દરરોજ ફળો અને ફૂલો આપ્યા હતા, તો પછી તે 14 વર્ષ સુધી ખોરાક કેવી રીતે ન ખાય?”
લક્ષ્મણે શું કહ્યું?
અગસ્ત્ય ઋષિએ કહ્યું – “આ પ્રશ્ન લક્ષ્મણને પોતે પૂછવો જોઈએ.”
લક્ષ્મણે કહ્યું – “મેં ક્યારેય સીતા માતાના પગ તરફ જોયું નથી, તેથી હું તેમના ઘરેણાંને ઓળખી પણ શક્યો નથી.”
પોસ્ટ ઓફિસની યોજના: વાર્ષિક રૂ. 399 રોકાણ પર મળશે રૂ. 10 લાખ સુધીનો લાભ, જાણો કેવી રીતે?
લક્ષ્મણે એમ પણ કહ્યું – “જ્યારે પણ તમે મને ફળો અને ફૂલો આપ્યા, ત્યારે તમે મને તેમને રાખવા કહ્યું. તમે ક્યારેય તેમને ખાવાનું કહ્યું નથી. તો હું તમારી પરવાનગી વિના તેમને કેવી રીતે ખાઈ શકું?”
14 વર્ષ સુધી જાગૃત રહેવાનું રહસ્ય?
લક્ષ્મણે કહ્યું કે વનવાસની પહેલી જ રાત્રે જ્યારે રામ અને સીતા સૂઈ રહ્યા હતા ત્યારે દેવી નિદ્રા તેમની પાસે આવી. લક્ષ્મણે દેવીને પ્રાર્થના કરી કે તે તેને વરદાન આપે કે તે તેના સમગ્ર વનવાસ દરમિયાન ઊંઘે નહીં, જેથી તે તેના પ્રિય ભાઈ અને ભાભીનું રક્ષણ કરી શકે.
નિદ્રા દેવી પ્રસન્ન થઈ અને બોલ્યા – “જો કોઈ તમારી જગ્યાએ 14 વર્ષ સુધી સૂઈ જાય તો તમને આ વરદાન મળી શકે છે.”
પછી લક્ષ્મણની પ્રાર્થના પર દેવી નિદ્રા તેની પત્ની અને સીતાની બહેન ઉર્મિલા પાસે પહોંચી. ઉર્મિલાએ લક્ષ્મણની જગ્યાએ 14 વર્ષ સુધી સૂવાનું વ્રત લીધું અને તે 14 વર્ષ સુધી સંપૂર્ણ રીતે સૂઈ ગઈ.
લક્ષ્મણે શ્રી રામને કહ્યું કે તેઓ તેમના ગુરુ વિશ્વામિત્ર પાસેથી એક વધારાનું જ્ઞાન શીખ્યા છે, જેના દ્વારા વ્યક્તિ ખોરાક વિના જીવી શકે છે. એ જ જ્ઞાનની મદદથી લક્ષ્મણે પોતાની ભૂખ પર કાબૂ રાખ્યો. આ સાંભળીને ભગવાન શ્રી રામે લક્ષ્મણને ગળે લગાવ્યા.
સામાન્ય વ્યક્તિ ઊંઘ વિના કેટલા દિવસ જીવી શકે?
વૈજ્ઞાનિક સંશોધન મુજબ, વ્યક્તિ વધુમાં વધુ 11 દિવસ સુધી ઉંઘ્યા વગર રહી શકે છે. જો કે, આમ કરવાથી ગંભીર સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ, મૃત્યુ પણ થઈ શકે છે.
દરેક વ્યક્તિની સહનશક્તિ અલગ-અલગ હોય છે. ઊંઘ વિના જીવવાની ક્ષમતા ઉંમર, આરોગ્ય, જીવનશૈલી અને અન્ય ઘણા પરિબળો પર આધારિત છે. ઊંઘની અછત શરીર અને મગજ બંને પર ગંભીર અસરો કરે છે.
સામાન્ય વ્યક્તિ ખોરાક વિના કેટલા દિવસ જીવી શકે છે?
સામાન્ય રીતે, એવું માનવામાં આવે છે કે તંદુરસ્ત વ્યક્તિ લગભગ 3 થી 8 અઠવાડિયા સુધી ખોરાક વિના જીવી શકે છે, પરંતુ જો પૂરતું પાણી ઉપલબ્ધ હોય તો જ આ શક્ય છે. પાણી એ શરીર માટે સૌથી મહત્વપૂર્ણ તત્વ છે. પાણી વિના, મૃત્યુ થોડા દિવસોમાં થઈ શકે છે.
જ્યારે વ્યક્તિ ખાતી નથી, ત્યારે શરીર સૌ પ્રથમ સંગ્રહિત ચરબી અને ગ્લાયકોજેનમાંથી ઊર્જા લેવાનું શરૂ કરે છે. તે પછી, શરીર સ્નાયુઓને તોડીને ઊર્જા બનાવે છે. આ પ્રક્રિયા શરીર માટે અત્યંત હાનિકારક છે અને ઘણા અંગોને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.
નોંધ: આ લેખમાં આપવામાં આવેલી તમામ માહિતી વિવિધ સ્રોતો જેવા કે – પંચાંગો/ ઉપદેશો/ ધાર્મિક માન્યતાઓ/જ્યોતિષીઓ/ શાસ્ત્રોમાંથી સંકલિત કરવામાં આવી છે અને તમને પ્રસારિત કરવામાં આવી છે. અમારો હેતુ માત્ર માહિતી પૂરી પાડવાનો છે. અમારી વેબસાઈટ આની પુષ્ટિ કરતું નથી. તેના માટે કોઈ નિષ્ણાતનું માર્ગદર્શન લેવું.
