આવતા મહિનાથી ઘણું બધું બદલાવાનું છે. બેંકોની સંખ્યા ઘટવા જઈ રહી છે. 15 બેંકોનું મર્જર થવા જઈ રહ્યું છે. ૧૧ રાજ્યોની ૧૫ બેંકોનું વિલીનીકરણ કરવામાં આવશે.
વાસ્તવમાં, સરકારે 1 મેથી ‘એક રાજ્ય-એક આરઆરબી’ નીતિ લાગુ કરવાનો નિર્ણય લીધો છે, જે હેઠળ રાજ્યમાં ફક્ત એક જ ગ્રામીણ બેંક હશે. તેનો અર્થ એ કે મોટી સંખ્યામાં ગ્રામીણ બેંકોનું મર્જર થવા જઈ રહ્યું છે.
એક રાજ્ય, એક બેંક
૧ મેથી દેશના દરેક રાજ્યમાં ફક્ત એક જ પ્રાદેશિક ગ્રામીણ બેંક (RRB) હશે. આ આદેશનો અમલ કરવા માટે, નાણા મંત્રાલયે 11 રાજ્યોમાં 15 પ્રાદેશિક ગ્રામીણ બેંકોના વિલીનીકરણ અંગે એક સૂચના જારી કરી છે.
આ બેંકોનું વિલીનીકરણ નાણા મંત્રાલયના આદેશ પર કરવામાં આવશે. પ્રાદેશિક ગ્રામીણ બેંકોના વિલીનીકરણનો આ ચોથો તબક્કો હશે, જે પૂર્ણ થયા પછી દેશમાં RRB ની વર્તમાન સંખ્યા 43 થી ઘટીને 28 થઈ જશે.
‘એક રાજ્ય-એક આરઆરબી’ નીતિ શું છે?
સરકારે 1 મેથી એક રાજ્યમાં એક ગ્રામીણ બેંક નીતિ લાગુ કરી છે. આ અંતર્ગત, દેશના 11 રાજ્યો – આંધ્રપ્રદેશ, ઉત્તર પ્રદેશ, પશ્ચિમ બંગાળ, બિહાર, ગુજરાત, જમ્મુ અને કાશ્મીર, કર્ણાટક, મધ્યપ્રદેશ, મહારાષ્ટ્ર, ઓડિશા અને રાજસ્થાનમાં હાજર પ્રાદેશિક ગ્રામીણ બેંકોને એક એકમમાં મર્જ કરવામાં આવશે. આ રીતે ‘એક રાજ્ય-એક આરઆરબી’નું લક્ષ્ય પ્રાપ્ત થશે.
કોણ કોની સાથે ભળી જશે
આ RRBs ને પ્રાદેશિક ગ્રામીણ બેંકો અધિનિયમ, 1976 ની કલમ 23A(1) હેઠળ આપવામાં આવેલી સત્તાઓ હેઠળ એક જ એન્ટિટીમાં સંકલિત કરવામાં આવશે.
આ જ ક્રમમાં, યુનિયન બેંક ઓફ ઈન્ડિયા દ્વારા પ્રાયોજિત ચૈતન્ય ગોદાવરી ગ્રામીણ બેંક, આંધ્ર પ્રગતિ ગ્રામીણ બેંક, સપ્તગીરી ગ્રામીણ બેંક અને આંધ્ર પ્રદેશ ગ્રામીણ વિકાસ બેંક, કેનેરા બેંક, ઈન્ડિયન બેંક અને સ્ટેટ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાનું વિલીનીકરણ કરીને આંધ્ર પ્રદેશ ગ્રામીણ બેંક બનાવવામાં આવશે.
બરોડા યુ.પી. ઉત્તર પ્રદેશ બેંક, આર્યાવર્ત બેંક અને પ્રથમ યુપીમાં હાજર છે. ગ્રામીણ બેંકનું વિલિનીકરણ ઉત્તર પ્રદેશ ગ્રામીણ બેંક નામની એક એન્ટિટીમાં કરવામાં આવ્યું છે, જેનું મુખ્ય મથક બેંક ઓફ બરોડાના પ્રાયોજક હેઠળ લખનૌમાં હશે.
પશ્ચિમ બંગાળમાં કાર્યરત બંગિયા ગ્રામીણ વિકાસ, પશ્ચિમ બંગાળ ગ્રામીણ બેંક અને ઉત્તરબાંગ પ્રાદેશિક ગ્રામીણ બેંકનું પશ્ચિમ બંગાળ ગ્રામીણ બેંકમાં વિલિનીકરણ કરવામાં આવશે.
દક્ષિણ બિહાર ગ્રામીણ બેંક અને ઉત્તર બિહાર ગ્રામીણ બેંકનું વિલિનીકરણ કરીને બિહાર ગ્રામીણ બેંક બનાવવામાં આવશે, જેનું મુખ્ય મથક પટનામાં હશે.
ગુજરાતમાં બરોડા ગુજરાત ગ્રામીણ બેંક અને સૌરાષ્ટ્ર ગ્રામીણ બેંકને મર્જ કરીને ગુજરાત ગ્રામીણ બેંકની રચના કરવામાં આવશે.
પોસ્ટ ઓફિસની યોજના: વાર્ષિક રૂ. 399 રોકાણ પર મળશે રૂ. 10 લાખ સુધીનો લાભ, જાણો કેવી રીતે?
સૂચના અનુસાર, બધી પ્રાદેશિક ગ્રામીણ બેંકો પાસે 2,000 કરોડ રૂપિયાની અધિકૃત મૂડી હશે. એકીકરણ પહેલાં, સરકારે આ પ્રાદેશિક ગ્રામીણ બેંકોમાં પણ મૂડી ઠાલવી છે.
નાણાકીય વર્ષ 2021-22 માં, કેન્દ્રએ બે વર્ષના સમયગાળામાં RRB માં પોતાના હિસ્સા તરીકે 5,445 કરોડ રૂપિયા નાખવાનો નિર્ણય લીધો હતો. નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં, RRB નું પ્રદર્શન ઘણા પરિમાણો પર ઐતિહાસિક ઊંચાઈએ પહોંચ્યું.
તે વર્ષે RRB એ તેમનો અત્યાર સુધીનો સૌથી વધુ રૂ. 7,571 કરોડનો સંયુક્ત ચોખ્ખો નફો નોંધાવ્યો હતો અને તેમનો સંયુક્ત મૂડી પર્યાપ્તતા ગુણોત્તર 14.2 ટકાના સર્વકાલીન ઉચ્ચ સ્તરે હતો.
