હરસ, મસા અથવા પાઈલ્સ રોગ એ પેટ અને પાચન તંત્રની ખામીને કારણે થતો ગંભીર રોગ છે. પાઈલ્સને હેમોરહોઈડ પણ કહેવાય છે. પાઇલ્સની સમસ્યામાં ગુદાની અંદર અને બહાર સોજો આવે છે, જેના કારણે દર્દીને ગંભીર સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડે છે. પાઈલ્સની સમસ્યા મુખ્યત્વે બે પ્રકારની હોય છે – લોહીવાળા પાઈલ અને ખરાબ પાઈલ્સ.
પાઈલ્સ શરૂ થતાં ઘણી વખત દર્દીઓને ખ્યાલ પણ નથી આવતો કે તેમને પાઈલ્સ છે કે મસા છે. જ્યારે આ રોગના લક્ષણો વધવા લાગે છે, ત્યારે દર્દીને ખ્યાલ આવે છે કે તે પાઈલ્સથી પીડિત છે.
પાઈલ્સ શા માટે થાય છે?
પાઈલ્સ ની સમસ્યામાં તમારા ગુદામાં મસાઓ બને છે, જેના કારણે આંતરડાની હિલચાલ દરમિયાન રક્તસ્રાવ અને દુખાવો થવાની સમસ્યા રહે છે. શૌચ કરતી વખતે બળનો ઉપયોગ કરવાથી, ગુદામાં બનેલા મસાઓ બહાર આવે છે, જેના કારણે દર્દીની સ્થિતિ ગંભીર બની શકે છે.
આરોગ્ય કેન્દ્રના આયુર્વેદિક ડૉ. એસ.કે. પાંડેના જણાવ્યા અનુસાર, પાઈલ્સના પ્રારંભિક તબક્કામાં દર્દીમાં ઓછા લક્ષણો જોવા મળે છે. આ પછી જેવી આ સમસ્યા બીજા સ્ટેજમાં પહોંચે છે, દર્દીની તકલીફો વધવા લાગે છે. મોટાભાગના લોકોમાં પાઇલ્સની સમસ્યા છેકબજિયાત અને પેટ અપસેટના કારણે થાય છે.
અસંતુલિત આહાર અથવા વધુ પડતો મસાલેદાર ખોરાક ખાવાથી પાઈલ્સ સમસ્યાનું જોખમ વધી જાય છે. આ સિવાય કેટલાક લોકોને એક જગ્યાએ લાંબા સમય સુધી બેસી રહેવાથી અથવા ઉભા રહેવાથી પણ પાઈલ્સનો ભોગ બની શકે છે. સ્થૂળતાથી પીડિત લોકોમાં સામાન્ય વજન ધરાવતા લોકો કરતા પાઈલ્સ થવાનું જોખમ વધારે હોય છે. પાઈલ્સ થવાના કેટલાક મુખ્ય કારણો નીચે મુજબ છે-
- કબજિયાત અને પેટ સંબંધિત સમસ્યાઓના કારણે
- ટોયલેટ પર વધુ સમય બેસી રહેવાને કારણે
- આનુવંશિક કારણોસર હેમોરહોઇડ્સ
- લાંબા સમય સુધી એક જગ્યાએ બેસી રહેવાને કારણે
- ડિલિવરી દરમિયાન ગૂંચવણોના કારણો
- શૌચ દરમિયાન વધુ પડતા દબાણને કારણે
- ખૂબ તળેલા અને મસાલેદાર ખોરાકનું સેવન કરવું
- ક્રોનિક લીવર રોગને કારણે
- સ્થૂળતાની સમસ્યાને કારણે
શરીરમાં પાઈલ્સ કેવી રીતે થાય છે?
જ્યારે પાઈલ્સનો રોગ શરીરમાં શરૂ થાય છે, ત્યારે દર્દીને કોઈ લક્ષણો દેખાતા નથી અથવા મોટાભાગના લોકો તેના લક્ષણોને ઓળખી શકતા નથી. જ્યારે તેની અસર શરીરમાં ગુદાના આંતરિક સ્તરની ચેતા અને સ્નાયુઓ પર વધે છે, ત્યારે દર્દીને ગંભીર લક્ષણો દેખાવા લાગે છે. પાઈલ્સ રોગને ચાર તબક્કા અથવા ગ્રેડમાં વહેંચવામાં આવે છે. પાઈલ્સ રોગના ગ્રેડ નીચે મુજબ છે-
- ગ્રેડ 1- આ સ્થિતિમાં દર્દીના શરીરમાં પાઈલ્સની સમસ્યા શરૂ થઈ જાય છે. પરંતુ આ સ્થિતિમાં દર્દીને કોઈ લક્ષણો દેખાતા નથી, તેથી દર્દીને કોઈ સમસ્યાનો સામનો કરવો પડતો નથી. ગ્રેડ 1 પાઈલ્સમાં, દર્દીને શૌચ દરમિયાન થોડી સમસ્યા થઈ શકે છે.
- ગ્રેડ 2- જ્યારે પાઈલ્સનો રોગ ગ્રેડ 2 સુધી પહોંચે છે ત્યારે શરીરમાં કેટલાક લક્ષણો દેખાવા લાગે છે. આ સ્થિતિમાં દર્દીઆંતરડાની હિલચાલ દરમિયાન રક્તસ્રાવકોઈ સમસ્યા થઈ શકે છે અને મસાઓ બહાર આવવા લાગે છે.
- ગ્રેડ 3- જ્યારે પાઈલ્સ ગ્રેડ 3 સુધી પહોંચે છે, ત્યારે દર્દીને ઘણી ગંભીર સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડે છે. આ સ્થિતિમાં, શૌચ કરતી વખતે દર્દીને પુષ્કળ પ્રમાણમાં રક્તસ્ત્રાવ થવા લાગે છે અને મસાઓ બહાર આવવાથી તીવ્ર પીડા થાય છે.
- ગ્રેડ 4- ગ્રેડ 4 પાઇલ્સની સમસ્યામાં દર્દીની સ્થિતિ ખૂબ જ ગંભીર બની જાય છે. આ સ્થિતિમાં દર્દીને ચેપ, ગંભીર પીડા અને રક્તસ્રાવ થાય છે. ગ્રેડ 4 માં મસાઓ બહાર કાઢવામાં આવે છે.
પોસ્ટ ઓફિસની યોજના: વાર્ષિક રૂ. 399 રોકાણ પર મળશે રૂ. 10 લાખ સુધીનો લાભ, જાણો કેવી રીતે?
પાઈલ્સનાં લક્ષણો
પાઈલ્સના કિસ્સામાં, દર્દીને શૌચ કરતી વખતે ગંભીર સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડે છે. પાઈલ્સ માં જોવા મળતા લક્ષણો નીચે મુજબ છે-
- શૌચ દરમિયાન દુખાવો અને રક્તસ્રાવ
- ગુદામાં તીવ્ર દુખાવો
- સોજો અને ખંજવાળની સમસ્યા
- ગુદામાં ગાઠ બનવી
પાઈલ્સની સારવાર
પાઈલ્સ કે મસાના કિસ્સામાં, દર્દીની તપાસ પછી સારવાર કરવામાં આવે છે. પ્રારંભિક તબક્કામાં, ખોરાક અને જીવનશૈલીમાં ફેરફાર કરીને પાઈલ્સને નિયંત્રિત કરી શકાય છે, પરંતુ ગંભીર કિસ્સાઓમાં, દર્દીને સારવાર અને સર્જરીની જરૂર હોય છે. દર્દીની તપાસ કરવા માટે ડૉક્ટરએનોસ્કોપી પરીક્ષણકરી શકે છે. તપાસ કર્યા પછી, દર્દીની સારવાર નીચેની રીતે કરી શકાય છે-
- ગ્રેડ 1 અને ગ્રેડ 2 પાઈલ્સના કિસ્સામાં, ડોકટરો દર્દીની દવાઓ સાથે સારવાર કરે છે. આ માટે, દર્દીને થોડા દિવસો સુધી દવાઓ લેવાની સલાહ આપવામાં આવે છે.
- ગ્રેડ 3 અને ગ્રેડ 4 પાઈલ્સના કિસ્સામાં, દર્દીનું ઓપરેશન રબર બેન્ડ લિગેશન અને સ્ક્લેરોથેરાપી દ્વારા કરવામાં આવે છે.
- ગંભીર પરિસ્થિતિઓમાં, ડોકટરો હેમોરહોઇડેક્ટોમી અને સ્ટેપલર સર્જરી દ્વારા દર્દીની સારવાર કરે છે.
- ખાણીપીણીની કુટેવ અને ખરાબ જીવનશૈલીના કારણે મોટા ભાગના લોકોમાં પાઈલ્સનો રોગ થાય છે. આ સમસ્યાથી બચવા માટે તમારે તમારા આહાર પર વિશેષ ધ્યાન આપવું જોઈએ. આહારમાંફાઇબર સમૃદ્ધ ખોરાકલીલા શાકભાજી અને ફળોનો સમાવેશ કરવાની ખાતરી કરો.
- આ સિવાય વધારે તળેલું અને મસાલેદાર ખાવાનું ટાળવું જોઈએ. જો પાઈલ્સના લક્ષણો દેખાય છે, તો તમારે ચોક્કસપણે ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જોઈએ.
અસ્વીકરણ:
આ લેખમાં આપવામાં આવેલી માહિતી માત્ર શૈક્ષણિક અને સામાન્ય માહિતીના હેતુ માટે છે. તે કોઈપણ પ્રકારની તબીબી સલાહ, નિદાન અથવા સારવારનો વિકલ્પ નથી. તમારી વ્યક્તિગત સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિ અને જરૂરિયાતો અલગ-અલગ હોઈ શકે છે, તેથી કોઈપણ નિર્ણય લેતા પહેલા નિષ્ણાતની સલાહ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે.
