મેડિકલ જગતમાં સતત નવા સંશોધનો બહાર આવી રહ્યા છે, જેમાં શરીરના કાર્યો અને રોગો વિશે ચોંકાવનારા ખુલાસા થાય છે. હાલમાં મેડિકલ જગતમાં ‘ઓટોફેજી’ની ચર્ચા થઈ રહી છે.
પરંતુ ઘણા લોકો ઓટોફેજી શું છે તે જાણતા નથી. તેથી ઓટોફેજી એ માનવ શરીરની કુદરતી અને સ્વ-સંરક્ષણ પ્રણાલી છે. ચાલો જાણીએ શરીરની આ પ્રાકૃતિક પ્રણાલી અને તે કેવી રીતે કામ કરે છે.
ઓટોફેજી શું છે?
કોલંબિયા યુનિવર્સિટીના પોષણ વિભાગના સંશોધકોના જણાવ્યા અનુસાર, ઓટોફેજી એ શરીરની ક્ષતિગ્રસ્ત કોષોને સાફ કરવાની પ્રક્રિયા છે જેથી નવા અને સ્વસ્થ કોષો બનાવી શકાય.
“ઓટો” એટલે સ્વ અને “ફેગી” એટલે ખોરાક. તેથી ઓટોફેજીનો શાબ્દિક અર્થ થાય છે “પોતાને ખાવું.” આ પ્રક્રિયા આપણા સ્વાસ્થ્ય માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક છે.
ઓટોફેજીથી શરીરને કેવી રીતે ફાયદો થાય છે?
નિષ્ણાતોના મતે, ઓટોફેજી દ્વારા શરીર તેના નિષ્ક્રિય કોષોને સાફ કરે છે અને અન્ય કોષોને સુધારવા માટે તેમના ભાગોનો ફરીથી ઉપયોગ કરે છે. તેનો હેતુ ક્ષતિગ્રસ્ત કોષોને દૂર કરીને શરીરને વધુ સારી રીતે કાર્ય કરવા માટે તૈયાર કરવાનો છે.
આ પ્રક્રિયા એક સાથે રિસાયકલ કરે છે અને શરીરને સાફ કરે છે. તે બોડી સિસ્ટમને રીસેટ કરવા જેવું છે. આ કોષોને સાફ કરવામાં, ઝેર દૂર કરવામાં અને અસ્તિત્વ અને કાર્યક્ષમતામાં વધારો કરવામાં મદદ કરે છે.
વૃદ્ધત્વ વિરોધી અને અન્ય લાભો
ઓટોફેજીનો સૌથી મોટો ફાયદો એ છે કે તે વૃદ્ધત્વની પ્રક્રિયાને ધીમી કરે છે. તે શરીરમાં નવા કોષોના નિર્માણની પ્રક્રિયાને ઝડપી બનાવે છે.
જ્યારે આપણા કોષો પર તાણ આવે છે, ત્યારે આપણને બચાવવા માટે ઓટોફેજી સક્રિય થાય છે, આયુષ્ય વધારવામાં મદદ કરે છે.
પોસ્ટ ઓફિસની યોજના: વાર્ષિક રૂ. 399 રોકાણ પર મળશે રૂ. 10 લાખ સુધીનો લાભ, જાણો કેવી રીતે?
તે ઝેરી પ્રોટીનને દૂર કરીને અને નવા કોષો બનાવીને કેન્સર, પાર્કિન્સન અને અલ્ઝાઈમર જેવા રોગોમાં પણ મદદ કરે છે.
શું ઉપવાસ કરવાથી ઓટોફેજી થાય છે?
લાંબા સમય સુધી ઉપવાસ પર અથવા ઉપવાસ દરમિયાન, શરીર ઓટોફેજી દ્વારા સેલ્યુલર સામગ્રીને તોડી નાખે છે અને આવશ્યક પ્રક્રિયાઓ માટે તેનો ફરીથી ઉપયોગ કરે છે. આ માટે વધુ ઊર્જાની જરૂર છે અને પ્રક્રિયા કાયમી નથી. પરંતુ આનાથી શરીરને પોષણ શોધવાનો સમય મળે છે.
નિયમિત ઉપવાસ અને કેટોજેનિક આહાર ઓટોફેજીને સક્રિય કરે છે. કેટોસિસ આહારમાં ચરબીનું પ્રમાણ વધુ હોય છે અને કાર્બોહાઇડ્રેટ્સનું પ્રમાણ ઓછું હોય છે, જે ચયાપચયને વેગ આપવા માટે ઉપવાસ કર્યા વિના ઉપવાસ કરવા જેટલો જ લાભ આપે છે.
કેન્સરની સારવારમાં ઓટોફેજીની ભૂમિકા
કેન્સરને રોકવામાં તેની ભૂમિકાને કારણે ઓટોફેજી પર વિશેષ ધ્યાન આપવામાં આવે છે. વધતી ઉંમર સાથે શરીરમાં ઓટોફેજી ઘટે છે. આ કોષોમાં વધારો તરફ દોરી જાય છે જે લાંબા સમય સુધી કામ કરતા નથી અથવા નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.
આ કોષો કેન્સરમાં પરિવર્તિત થવાનું જોખમ ધરાવે છે. ઓટોફેજિક પ્રક્રિયાઓનો ઉપયોગ કરીને શરીરમાં આવા કોષોને ઓળખવા અને દૂર કરવા શક્ય છે, જેનાથી કેન્સર અટકાવી શકાય છે.
