ભારતીય સમાજમાં ખોરાકનું વિશેષ મહત્વ છે અને દરેક વ્યક્તિ તેમાં કઠોળનું મહત્વ જાણે છે. બપોરનું ભોજન હોય કે રાત્રિભોજન, દાળ ચોક્કસપણે ભોજનમાં રાંધવામાં આવે છે. કઠોળ પોષક તત્વોથી ભરપૂર હોય છે, જે માનવ શરીરને જરૂરી પોષણ પૂરું પાડે છે અને તેને ઘણી બીમારીઓથી પણ દૂર રાખે છે.
ડોક્ટરો પણ સલાહ આપે છે કે કઠોળને આહારમાં સામેલ કરવા જોઈએ. મસૂરનું પાણી શરીરને જબરદસ્ત ઉર્જા આપે છે. આવી સ્થિતિમાં, એવું કહી શકાય કે કઠોળ ખાવી એ મનુષ્ય માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક છે, પરંતુ શું તમે જાણો છો કે એક એવી કઠોળ છે જે શરીરને પોષણ આપતી નથી પણ તેને અપંગ બનાવે છે.
કમર નીચેનો ભાગ નિર્જીવ બની જાય છે. આજે અમે તમને એક એવી નાડી વિશે જણાવીશું જે શરીર માટે ખૂબ જ ખતરનાક છે, જેના કારણે આ નાડી પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે.
આ કઈ દાળ છે?
શરીરને અપંગ બનાવતી નાડીને ખેસારી નાડી કહેવામાં આવે છે જે ઉત્તર ભારતમાં જોવા મળે છે અને ખેતરોમાં સરળતાથી ઉગાડવામાં આવે છે. આ નાડી નાની શીંગોના રૂપમાં હોય છે અને શીંગો ખોલીને કાઢવામાં આવે છે.
આ દાળ દેખાવમાં અરહર જેવી લાગે છે. આ દાળને ગરીબોની દાળ પણ કહેવામાં આવે છે, કારણ કે તે ખૂબ જ સસ્તી અને સરળતાથી ઉગાડવામાં આવતી દાળ છે. ખેસારી દાળનું વૈજ્ઞાનિક નામ લેથિરસ સેટીવા છે, તે એક નાડી છે.
મસૂરમાં બીટા ઓક્સાલિલ એમિનો એલાનાઇન નામનું રસાયણ જોવા મળે છે. આ દાળ પર 1961 માં પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો હતો, કારણ કે તેને ખાધા પછી ઘણા લોકોમાં અપંગતાના લક્ષણો જોવા મળ્યા હતા, જેના કારણે તેના પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો હતો. આ નાડીમાં ન્યુરોટોક્સિન અને કેટલાક ઝેરી એસિડ જોવા મળે છે, જે માનવ શરીર માટે અત્યંત ખતરનાક છે.
અપંગ કેવી રીતે બનાવે છે?
આપણે પહેલાથી જ કહ્યું છે કે ખેસારી દાળમાં ન્યુરોટોક્સિન અને કેટલાક ઝેરી એસિડ હોય છે, જે ખતરનાક હોય છે. જોકે આ દાળ ક્યારેક ક્યારેક ખાવામાં કોઈ નુકસાન નથી, પરંતુ જો તેનું નિયમિત સેવન કરવામાં આવે તો તે શરીરને અપંગ બનાવવા લાગે છે.
આ ધબકારા શરીરના ચેતાતંત્રને સુન્ન કરી દે છે. તેમાં રહેલા ઝેરી તત્વો સંધિવા જેવા રોગોનું કારણ પણ બની શકે છે. આ કારણે આ દાળ પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે. જોકે, હવે પ્રતિબંધ હટાવવાની સતત માંગ થઈ રહી છે.
મસૂરમાં કેટલું ODAP?
ખેસારી દાળમાં 31 ટકા પ્રોટીન હોય છે, જ્યારે તેમાં ઝેરી ODAP (ઓક્સાલિલ્ડાયમિનો પ્રોપિયોનિક એસિડ) નું પ્રમાણ 0.15 થી 0.35 ટકા સુધી હોય છે.
પોસ્ટ ઓફિસની યોજના: વાર્ષિક રૂ. 399 રોકાણ પર મળશે રૂ. 10 લાખ સુધીનો લાભ, જાણો કેવી રીતે?
ODAP એ ખેસારી દાળમાં જોવા મળતું એક ઝેરી પદાર્થ છે જે મનુષ્યોને અપંગ બનાવવા માટે જવાબદાર છે. જોકે, જો તેનો વારંવાર ઉપયોગ કરવામાં આવે તો જ વ્યક્તિ અપંગ બનશે.
મસૂરના ફાયદા
ખેસારી દાળ માનવ શરીર માટે હાનિકારક છે, પરંતુ જો તેનો આંશિક ઉપયોગ કરવામાં આવે તો તે શરીરના ઘણા રોગોને પણ મટાડે છે. તેનું સેવન કરવાથી પેટની સમસ્યાઓ દૂર થાય છે.
આ દાળ આંખો માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. ત્વચાને પ્રદૂષણથી બચાવે છે. પ્રોટીન અને આયર્નથી ભરપૂર આ દાળ શરીરને ઉર્જા પણ પૂરી પાડે છે. ધ્યાનમાં રાખવાની વાત એ છે કે તેને વધુ માત્રામાં ન ખાવું જોઈએ.
પ્રતિબંધ હટાવવાની માંગ
મહારાષ્ટ્રે આ પલ્સ પરનો પ્રતિબંધ ઉઠાવી લીધો છે. જાન્યુઆરી 2015 માં, ભારતીય તબીબી સંશોધન પરિષદ, ભારતીય કૃષિ સંશોધન પરિષદ, વૈજ્ઞાનિક અને ઔદ્યોગિક સંશોધન પરિષદ અને FSSAI ની બનેલી એક નિષ્ણાત સમિતિએ ભલામણ કરી હતી કે આ કઠોળના વેચાણ અને સંગ્રહ પરનો પ્રતિબંધ ઉઠાવી લેવો જોઈએ.
નવેમ્બર 2015 માં, FSSAI એ ભલામણ કરી હતી કે ઓછી ODAP ધરાવતી જાતો પરનો પ્રતિબંધ ઉઠાવી શકાય. ૨૦૧૬ માં, ભારત સરકારે જાહેરાત કરી કે તે ખેસારી દાળ પરનો પાંચ દાયકા જૂનો પ્રતિબંધ ઉઠાવી લેશે. જોકે, પ્રતિબંધ સમાપ્ત થવા અંગે કોઈ ઔપચારિક સૂચના નથી.
2023 માં યુકે સંશોધન
ફેબ્રુઆરી 2023 માં, યુકેના સંશોધકોએ સુધારણા માટે લક્ષણો ઓળખવા અને પસંદ કરવા માટે એક ડ્રાફ્ટ જીનોમ એસેમ્બલી પ્રકાશિત કરી, જે નાના ખેડૂતો માટે યોગ્ય ઉચ્ચ પ્રોટીન, ઓછા ઇનપુટ, સહિષ્ણુ, આબોહવા-સ્માર્ટ પાક વિકસાવવામાં મદદ કરશે. જોકે, બજારમાં વેચાતા કઠોળમાં ODAP ઓછું છે કે નહીં તે હજુ સ્પષ્ટ નથી.
અસ્વીકરણ:
આ લેખમાં આપવામાં આવેલી માહિતી માત્ર શૈક્ષણિક અને સામાન્ય માહિતીના હેતુ માટે છે. તે કોઈપણ પ્રકારની તબીબી સલાહ, નિદાન અથવા સારવારનો વિકલ્પ નથી. તમારી વ્યક્તિગત સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિ અને જરૂરિયાતો અલગ-અલગ હોઈ શકે છે, તેથી કોઈપણ નિર્ણય લેતા પહેલા નિષ્ણાતની સલાહ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે.
