તમાકુનું સેવન શરીર માટે હાનિકારક છે. ભારતમાં જ નહીં પરંતુ દુનિયાભરમાં અનેક સ્વરૂપે તમાકુનું સેવન કરવામાં આવી રહ્યું છે. નાની ઉંમરથી લઈ વૃદ્ધ લોકો પણ તમાકુનું સેવન છે. જેની શારીરિક અને માનસિક સ્વાસ્થ્ય પર નકારાત્મક અસર થાય છે.
તમાકુ એક ધીમું ઝેર છે જે માનવી શરીરને અંદરથી ખોખલું તો કરે જ છે, પરંતુ ધીમે ધીમે અનેક અંગોનો ખરાબ કરે છે. વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઇઝેશન (WHO) અનુસાર, તમાકુના સેવનને કારણે દુનિયાભરમાં દર વર્ષે લાખો લોકો પોતાનો જીવ ગુમાવે છે.
ધુમ્રપાન કે ગુટખા ખાવાથી શરીરના લગભગ દરેક અંગને નુકસાન થાય છે. આના નિવારણ માટે દર વર્ષે 31 મેના રોજ World No Tobacco Day એટલે કે વિશ્વ તમાકુ નિષેધ દિવસ ઉજવાય છે. એશિયન હોસ્પિટલના કેન્સર વિભાગના ચેરમેન ડો.પુનીત ગુપ્તાએ તમાકુ આપણા શરીરને કેવી રીતે અસર કરે છે તે સમજાવ્યું હતું.
ડો.પુનીત ગુપ્તાએ જણાવ્યું હતું કે, તમાકુનું સેવન એટલું ખતરનાક છે કે તે શરીરના ઘણા ભાગોને નુકસાન પહોંચાડે છે. તમાકુના સેવનના કારણે કેન્સર જેવી અસાધ્ય બીમારીઓ મોટી સંખ્યામાં લોકોને પોતાની ઝપેટમાં લઇ રહી છે.
તમાકુના સેવનથી થતાં કેન્સરને કારણે દર વર્ષે લગભગ 70 લાખ લોકો મૃત્યુ પામે છે. ચાલો જાણીયે તમાકુનું સેવન કરવાથી શરીરના કયા અંગોને નુકસાન થાય છે.
મગજ
તમાકુમાં હાજર નિકોટિન મગજની કામગીરીને અસર કરે છે. તેનાથી બ્રેઈન સ્ટ્રોક અને માનસિક બીમારીઓનો ખતરો વધી જાય છે. તમાકુનો ઉપયોગ મગજને ઘણી રીતે અસર કરે છે, જેમાં નિકોટિનનું વ્યસન, જ્ઞાનાત્મક કાર્યમાં ઘટાડો અને માનસિક સ્વાસ્થ્ય પર નકારાત્મક અસરોનો સમાવેશ થાય છે.
હૃદય
ધૂમ્રપાન કરવાથી હૃદયની ધમનીઓ સાંકડી થાય છે, જેના કારણે હાર્ટ એટેક અને હાઈ બ્લડપ્રેશરની શક્યતા અનેકગણી વધી જાય છે. હૃદય અને મગજ વચ્ચે ઊંડો સંબંધ છે, જે માત્ર બ્લડ સર્ક્યુલેશન પૂરતો મર્યાદિત નથી.
હૃદયની પોતાની નર્વસ સિસ્ટમ હોય છે, જે મગજ સાથે વાતચીત કરે છે અને હૃદયના ધબકારા, બ્લડપ્રેશર અને ધબકારાને નિયંત્રિત કરે છે.
ફેફસા
તમાકુનો ઉપયોગ, ખાસ કરીને ધૂમ્રપાન, ફેફસાંને ગંભીર નુકસાન પહોંચાડે છે. તે ફેફસાના રોગોનું મુખ્ય કારણ છે અને ફેફસાના કેન્સર માટેનું સૌથી મોટું જોખમ પરિબળ છે.
પોસ્ટ ઓફિસની યોજના: વાર્ષિક રૂ. 399 રોકાણ પર મળશે રૂ. 10 લાખ સુધીનો લાભ, જાણો કેવી રીતે?
તમાકુ ફેફસાના કોષોને ખરાબ રીતે નુકસાન પહોંચાડે છે. જેના કારણે અસ્થમા, ક્રોનિક બ્રોન્કાઇટિસ અને ફેફસાના કેન્સર જેવા ગંભીર રોગો થઈ શકે છે.
મોં અને દાંત
તેનાથી દાંતમાં સડો અને પેઢાંના રોગનું જોખમ વધી જાય છે. તમાકુ ચાવવાથી મોઢાનું કેન્સર, પેઢાંની બીમારી, શ્વાસની દુર્ગંધ અને દાંત પીળા પડી જાય છે.
પેટ
તમાકુનું સેવન તમારા પાચનતંત્રને ખરાબ રીતે અસર કરી શકે છે, જેનાથી પેટમાં દુખાવો, અલ્સર, એસિડ રિફ્લક્સ અને પાચક કેન્સરનું જોખમ વધી શકે છે.
યકૃત / લીવર
તમાકુના સેવનથી લીવરને ભારે નુકસાન થઈ શકે છે, જેના કારણે ફેટી લિવર ડિસીઝ, લિવર સિરોસિસ, હેપેટાઇટિસ અને લિવર કેન્સર જેવા રોગોનું જોખમ વધી જાય છે.
આંખ
તમાકુ આંખોની રોશની નબળી પાડે છે અને મોતિયા જેવી સમસ્યાઓનું કારણ બને છે.
ત્વચા
ધૂમ્રપાન કરવાથી ત્વચા ઉંમર પહેલા વૃદ્ધ દેખાવા લાગે છે. તમાકુના સેવનથી ત્વચા શુષ્ક, નિર્જીવ અને કરચલીવાળી થઈ જાય છે.
પ્રજનન તંત્ર
તમાકુ પુરુષો અને સ્ત્રીઓ બંને માટે જોખમી છે. આ પુરુષોમાં શુક્રાણુઓની સંખ્યા અને ગુણવત્તાને અસર કરે છે અને સ્ત્રીઓમાં ગર્ભધારણ કરવાની ક્ષમતા ઘટાડે છે.
હાડકાં
તમાકુ હાડકાંની તાકાત ઘટાડે છે અને ઓસ્ટિઓપોરોસિસનું જોખમ વધારે છે.
પેન્ક્રિયાસ
તમાકુનું સેવન સ્વાદુપિંડના કેન્સરનું મુખ્ય કારણ માનવામાં આવે છે.
ઈસ્યુનિટિ સિસ્ટમ
તમાકુ શરીરની બીમારીઓ સામે લડવાની ક્ષમતાને નબળી પાડે છે, જેના કારણે નાની-નાની બીમારીઓ પણ ગંભીર બની જાય છે.
તમાકુથી કેવી રીતે દૂર રહેવું?
- નિકોટિન રિપ્લેસમેન્ટ થેરાપી (પેચ, ગુંદર, લોઝેન્જીસ)ની મદદ લો.
- યોગ અને ધ્યાનથી મનને શાંત રાખો
- કસરત કરો અને તંદુરસ્ત જીવનશૈલી અપનાવો
અસ્વીકરણ:
આ લેખમાં આપવામાં આવેલી માહિતી માત્ર શૈક્ષણિક અને સામાન્ય માહિતીના હેતુ માટે છે. તે કોઈપણ પ્રકારની તબીબી સલાહ, નિદાન અથવા સારવારનો વિકલ્પ નથી. તમારી વ્યક્તિગત સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિ અને જરૂરિયાતો અલગ-અલગ હોઈ શકે છે, તેથી કોઈપણ નિર્ણય લેતા પહેલા નિષ્ણાતની સલાહ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે.
