કૌટુંબિક પેન્શન: ભારત સરકારના પેન્શન વિભાગના નિયમો અનુસાર, વિધવા અને વિધુર એ પત્ની અથવા પતિને ઓળખવામાં આવે છે જેમણે મૃત કર્મચારી અથવા પેન્શનર સાથે કાયદેસર રીતે લગ્ન કર્યા હતા.
કોઈપણ નોકરી કરતા વ્યક્તિ માટે પેન્શન એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ માનવામાં આવે છે. દરેક વ્યક્તિને તેમના ભવિષ્યની અને નોકરી પછી તેમનો પરિવાર કેવી રીતે ચાલશે તેની ચિંતા છે.
તેને ધ્યાનમાં રાખીને અમે ફેમિલી પેન્શનની વ્યવસ્થા કરીએ છીએ. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે બે પત્નીઓ ધરાવતો સરકારી કર્મચારી મૃત્યુ પામે તો પેન્શન કોને મળશે? બીજી પત્નીને પેન્શન મળશે કે નહીં?
ભારત સરકારના પેન્શન વિભાગે કેન્દ્રીય નાગરિક સેવાઓ (પેન્શન) નિયમો 2021 અને કેન્દ્રીય નાગરિક સેવાઓ (પેન્શન) નિયમો 2021 ના નિયમ 50 માં સુધારાની જાહેરાત કરી છે. આ નિયમ કોઈપણ કર્મચારીના ફેમિલી પેન્શન સાથે સંબંધિત છે.
ફેમિલી પેન્શનનો નિયમ શું છે?
જો કોઈ સરકારી કર્મચારી હિંદુ હોય અને તેની પહેલી પત્ની જીવિત હોય ત્યારે બીજી વખત લગ્ન કરે તો તે હિંદુ મેરેજ એક્ટ 1955ની જોગવાઈઓનું ઉલ્લંઘન છે. આ ઉપરાંત, તે CCS (પેન્શન) નિયમો 2021 ની જોગવાઈઓથી પણ વિરોધાભાસી છે.
પેન્શન વિભાગ દ્વારા 10 ઓક્ટોબર, 2024ના રોજ જારી કરાયેલા પરિપત્ર મુજબ, “આ કેસોની તપાસ કરવામાં આવી છે અને નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે કે આવા કેસોને CCS (પેન્શન) નિયમો 2021 અનુસાર બીજી પત્નીના મુદ્દાની જોગવાઈઓ અનુસાર ગણવામાં આવશે.
બીજા લગ્ન કાયદેસર રીતે માન્ય છે કે નહીં તે નક્કી કરવા માટે દરેક કેસની અલગથી તપાસ કરવામાં આવશે. “કૌટુંબિક પેન્શન માટેની પાત્રતા અંગે કોઈ નિર્ણય લેતા પહેલા કાયદાકીય બાબતોનો વિભાગ બીજા લગ્નની માન્યતાની તપાસ કરશે.”
વાસ્તવમાં, CCS (પેન્શન) નિયમો 2021 ના નિયમ 50(6) (1), “વિધવા” અને “વિધુર” એ જીવનસાથીનો સંદર્ભ આપે છે જેમણે મૃત સરકારી કર્મચારી અથવા પેન્શનર સાથે કાયદેસર રીતે લગ્ન કર્યા હતા.
બે પત્નીઓ વચ્ચે પેન્શન કેવી રીતે વહેંચવું?
જો કોઈ સરકારી કર્મચારી અથવા પેન્શનર મૃત્યુ પામે છે અને તેની એક અથવા વધુ વિધવાઓ છે, તો બંનેને સમાન રીતે પેન્શન ચૂકવવામાં આવશે. અને વિધવાના મૃત્યુ અથવા અયોગ્યતાના કિસ્સામાં, કુટુંબ પેન્શનનો તેણીનો હિસ્સો તેના બાળકને આપવામાં આવશે.
