આયુર્વેદ અનુસાર, ભોજન દરમિયાન પાણી પીવું એ અમૃત જેવું છે, જ્યારે ભોજન પછી પાણી પીવું એ ઝેર જેવું છે. જઠરાગ્નિ (જઠરની અગ્નિ) ખોરાકને પચાવવામાં મદદ કરે છે.
ભોજન પછી પાણી પીવાથી આ અગ્નિ ઓલવાઈ જાય છે, જે પાચન પ્રક્રિયામાં અવરોધ ઉભો કરે છે. તેથી, આયુર્વેદ ભોજન પછી પાણી પીવાનું ટાળવાની સલાહ આપે છે.
ભોજન પછી પાણી પીવું એ આયુર્વેદમાં ઝેર જેવું કહેવાય છે, આપણે બધા બાળપણથી આ સાંભળતા આવ્યા છીએ. પરંતુ જો આપણી પ્રાચીન તબીબી વ્યવસ્થા આવું કહે છે, તો શા માટે, ચાલો આ જાણવાનો પ્રયાસ કરીએ.
“અજીર્ને ભેષજમ વારી, જીર્ને વારી બલપ્રદમ. ભોજને ચામૃતમ વારી, ભોજનંતેન વિષ્પ્રદમ.” આ શ્લોક અનુસાર, અપચોની સ્થિતિમાં પાણી પીવું એ દવા જેવું છે અને ખોરાક પચ્યા પછી પાણી પીવાથી શક્તિ મળે છે.
બીજી બાજુ, ભોજન વચ્ચે પાણીનો એક ઘૂંટ પીવો એ અમૃત જેવું છે, જ્યારે ભોજન પછી પાણી પીવું એ ઝેર જેવું છે. જો આ પાછળના વિજ્ઞાનની વાત કરીએ તો, નાભિની ડાબી બાજુએ આપણા પેટમાં એક નાનું થેલી જેવું અંગ હોય છે, જેને જઠરા કહેવામાં આવે છે.
આપણે તેને પેટ પણ કહીએ છીએ. તેમાં ખોરાકના પાચનની પ્રક્રિયા થાય છે. તેમાં એક અગ્નિ હોય છે, જ્યારે આપણને ભૂખ લાગે છે, ત્યારે આ અગ્નિ પોતે જ આપણને સંકેત આપે છે કે શરીરને ઊર્જાની જરૂર છે. આપણા વડીલો અને વૃદ્ધો તેને જઠરાગ્નિ પણ કહે છે.
જો ભૂખ્યા હોય ત્યારે ખોરાક ખાવામાં આવે છે, તો તેનો સ્વાદ ખૂબ જ મીઠો હોય છે અને તે સરળતાથી પચી પણ જાય છે. તે જ સમયે, જઠરાગ્નિ ખોરાક ખાધા પછી એક કલાક સુધી પ્રજ્વલિત રહે છે.
પોસ્ટ ઓફિસની યોજના: વાર્ષિક રૂ. 399 રોકાણ પર મળશે રૂ. 10 લાખ સુધીનો લાભ, જાણો કેવી રીતે?
જઠરાગ્નિ તેની પ્રક્રિયામાં ખોરાકમાંથી મેળવેલા ખોરાકના રસને આપણા શરીરના વિવિધ ભાગોમાં મોકલે છે. જ્યારે, ભોજન પછી પાણી પીવાથી જઠરાગ્નિ ઓલવાઈ જાય છે.
જો આપણે વ્યવહારિક જીવનમાં પણ જોઈએ તો, અગ્નિમાં પાણી રેડવાથી તે ઓલવાઈ જાય છે, તેવી જ રીતે, ખોરાક ખાધા પછી પાણી પીવાથી જઠરાગ્નિ ઓલવાઈ જાય છે, જેના કારણે ખોરાકનું પાચન બંધ થઈ જાય છે.
જ્યારે ખોરાક તેના નિર્ધારિત એક કલાકમાં પચતો નથી, ત્યારે તે ત્યાં જ રહે છે અને બગડી જાય છે. આ પછી, ન પચાયેલ ખોરાક શરીરમાં ગેસ અને દુર્ગંધની સમસ્યા પેદા કરે છે. આ જ કારણ છે કે ખોરાક ખાધા પછી પાણી પીવાને આયુર્વેદમાં ઝેર માનવામાં આવે છે.
અસ્વીકરણ:
આ લેખમાં આપવામાં આવેલી માહિતી માત્ર શૈક્ષણિક અને સામાન્ય માહિતીના હેતુ માટે છે. તે કોઈપણ પ્રકારની તબીબી સલાહ, નિદાન અથવા સારવારનો વિકલ્પ નથી. તમારી વ્યક્તિગત સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિ અને જરૂરિયાતો અલગ-અલગ હોઈ શકે છે, તેથી કોઈપણ નિર્ણય લેતા પહેલા નિષ્ણાતની સલાહ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે.
