બેંક પ્રીપેમેન્ટ પેનલ્ટી: આજના સમયમાં જ્યારે જરૂરિયાતો સતત વધી રહી છે, ત્યારે લોન લેવી એક સામાન્ય બાબત બની ગઈ છે. પછી ભલે તે ઘર ખરીદવાની હોય, નવી કાર ખરીદવાની હોય કે કોઈપણ કટોકટીના ખર્ચને પહોંચી વળવાની હોય – બેંકિંગ ક્ષેત્ર ગ્રાહકોને અનેક પ્રકારની લોન પૂરી પાડી રહ્યું છે.
પરંતુ જ્યારે કોઈ ઉધાર લેનાર વ્યક્તિ તેની નાણાકીય સ્થિતિ મજબૂત થતાં જ સમય પહેલાં લોન ચૂકવે છે, ત્યારે ખુશ થવાને બદલે, બેંક તેના પર પ્રીપેમેન્ટ પેનલ્ટી લાદે છે.
લોન પ્રીપેમેન્ટનો અર્થ એ છે કે તમે નિર્ધારિત સમયગાળા પહેલાં તમારી લોનની બાકી રકમ સંપૂર્ણ રીતે ચૂકવી દો. ઉદાહરણ તરીકે, જો તમે 5 વર્ષ માટે વ્યક્તિગત લોન લીધી હોય પરંતુ 3 વર્ષમાં સંપૂર્ણ રકમ ચૂકવી દીધી હોય, તો તેને પ્રીપેમેન્ટ ગણવામાં આવશે.
હવે પ્રશ્ન એ ઊભો થાય છે કે જ્યારે ગ્રાહક સમય પહેલાં લોન ચૂકવી રહ્યો હોય, ત્યારે બેંકો તેની કદર કેમ નથી કરતી, પરંતુ તેઓ દંડ કેમ લાદે છે? વાસ્તવમાં, બેંક લોન પર વસૂલવામાં આવતા વ્યાજમાંથી કમાણી કરે છે. લોનનો સમયગાળો જેટલો લાંબો હોય, બેંકને તેટલું વધુ વ્યાજ મળે છે.
જ્યારે કોઈ ગ્રાહક સમય પહેલાં લોન ચૂકવે છે, ત્યારે બેંકને મળતું વ્યાજ ઘટે છે – અને આ તે સ્થાન છે જ્યાં બેંકને નાણાકીય નુકસાન થાય છે. આ નુકસાનની ભરપાઈ કરવા માટે પ્રીપેમેન્ટ પેનલ્ટી વસૂલવામાં આવે છે.
ધારો કે કોઈએ ₹10 લાખની લોન લીધી હતી અને વ્યાજ સહિત ₹14 લાખ ચૂકવવા પડ્યા હતા. પરંતુ તેણે માત્ર 2 વર્ષમાં આખી લોન ચૂકવી દીધી. આવા કિસ્સામાં, બેંકને ₹4 લાખનું વ્યાજ મળવાનું હતું તે ઘટીને ફક્ત ₹1.5 અથવા ₹2 લાખ થઈ જાય છે. આ બેંકની ધિરાણ આવક ઘટાડે છે અને તેમના પોર્ટફોલિયોને અસર કરે છે.
આ ફી સામાન્ય રીતે બાકી લોન રકમના 2% થી 5% સુધીની હોઈ શકે છે. કેટલીક બેંકો આ ચાર્જને નિશ્ચિત રકમ તરીકે પણ વસૂલ કરે છે.
ઉદાહરણ: જો બેંક ₹5 લાખની બાકી લોન પર 3% પ્રીપેમેન્ટ ચાર્જ વસૂલ કરે છે, તો ગ્રાહકે વધારાના ₹15,000 ચૂકવવા પડી શકે છે.
ફિક્સ્ડ રેટ લોન: જો તમે ફિક્સ્ડ વ્યાજ દરે લોન લીધી હોય (જેમ કે કેટલીક પર્સનલ લોન અથવા ફિક્સ્ડ રેટ હોમ લોન), તો બેંક પ્રીપેમેન્ટ ચાર્જ વસૂલ કરી શકે છે.
ફ્લોટિંગ રેટ લોન: RBI માર્ગદર્શિકા મુજબ, ફ્લોટિંગ રેટ લોન (જેમ કે હોમ લોન) પર કોઈ પ્રીપેમેન્ટ પેનલ્ટી વસૂલ કરી શકાતી નથી.
પોસ્ટ ઓફિસની યોજના: વાર્ષિક રૂ. 399 રોકાણ પર મળશે રૂ. 10 લાખ સુધીનો લાભ, જાણો કેવી રીતે?
લોન કરાર કાળજીપૂર્વક વાંચો: લોન લેતા પહેલા, પ્રીપેમેન્ટ ચાર્જ પરની નીતિ જાણવા માટે નિયમો અને શરતો તપાસો.
લોનની મુદત સમજો: જો તમે શરૂઆતના વર્ષોમાં પ્રીપેમેન્ટ કરો છો, તો વ્યાજ પર બચત વધુ થાય છે.
બેંક સાથે વાત કરો: કેટલીકવાર, જો ગ્રાહક પગાર ખાતાધારક હોય અથવા બેંકનો વફાદાર ગ્રાહક હોય, તો બેંક પ્રીપેમેન્ટ ચાર્જ માફ કરી શકે છે.
