ખોરાકમાં જે પરિવર્તન આવ્યું છે તેના કારણે દાંતની સમસ્યાઓમાં વધારો થયો છે ખાસ કરીને ગળ્યું ખાવાના શોખીન લોકોમાં દાંતની સમસ્યાઓ સામાન્ય બની રહી છે. પરંતુ દાંતના સડાને રોકી શકાય છે.
તમારા મોઢાના સ્વાસ્થ્ય માટે સૌથી સલામતી એ છે કે તમે ઓછી ખાંડવાળી વસ્તુઓ ખાઓ અને નિયમિતપણે બ્રશ અને ફ્લોસ કરો. પરંતુ જ્યારે દાંતને નુકસાન થવાની શરૂઆત થઈ જાય છે, ત્યારે શું તમે તેને રોકી કે બદલી શકો છો? આ પ્રશ્ન મોત ભાગના લોકોના મનમાં ઉદભવે છે.
દાંતનો સડો કેવી રીતે થાય છે?
તમારા મોંમાં સારા અને ખરાબ એમ બંને પ્રકારના બેક્ટેરિયા હોય છે, જે તમારા દાંત પર એક ચીકણી પરત બનાવે છે જેને પ્લેક કહેવાય છે. ખરાબ બેક્ટેરિયા ખાંડવાળા, સ્ટાર્ચવાળા ખોરાક જેમ કે મીઠા સોડા, ગમી કેન્ડી, પેસ્ટ્રીઝ અને ફળોના રસ ખાઈને એસિડ બનાવે છે.
આ એસિડ સમય જતાં તમારા દાંતમાંથી મહત્વપૂર્ણ ખનિજો ખેંચી લે છે. યુનિવર્સિટી ઓફ કેલિફોર્નિયા, સાન ફ્રાન્સિસ્કો સ્કૂલ ઓફ ડેન્ટિસ્ટ્રીના પ્રોફેસરે જણાવ્યું કે આ ડીમિનરલાઈઝેશન (ખનિજોનું વિઘટન) કહેવાય છે.
આ પ્રક્રિયા મહિનાઓથી લઈ વર્ષો સુધી તમારા દાંતના એનેમલ (સપાટી)ને નબળો પાડે છે, જ્યાં સુધી તે આખરે અંદરથી તૂટીને કેવિટી (સડો) ન બની જાય. આ નુકસાન કેટલી ઝડપથી થાય છે તે તમે કેટલા ખાંડવાળા અને સ્ટાર્ચવાળા ખોરાક ખાઓ છો અને તમારા દાંતને કેટલી સારી રીતે સાફ કરો છો તેના પર નિર્ભર કરે છે.
શું દાંતનો સડો રોકી શકાય છે?
ડેન્ટિસ્ટના નિષ્ણાંત પ્રોફેસરના જણાવ્યા અનુસાર દાંતનો સડો ટેકનિકલી રોકી શકાય છે, પરંતુ જો તે પ્રારંભિક તબક્કે પકડાઈ જાય તો જ. જ્યારે દાંતના સડાની શરૂઆત થાય છે, ત્યારે દાંતની સપાટીથી થોડા ખનિજો ગુમ થઈ જાય છે, પરંતુ કેવિટી હજી બની નથી હોતી. આ તબક્કે, તમે તમારા દાંતમાં તે મહત્વપૂર્ણ ખનિજોને પાછા ઉમેરીને દાંતના સડાને ઉલટાવી શકો છો. આ પ્રક્રિયાને રીમિનરલાઈઝેશન કહેવાય છે.
તમારી લાળ, જેમાં કેલ્શિયમ અને ફોસ્ફેટ હોય છે, તે કુદરતી રીતે તમારા દાંતને રીમિનરલાઈઝ કરે છે. જોકે, આપણે ઘણા એવા ખોરાક ખાઈએ છીએ જે ખરાબ બેક્ટેરિયાને પસંદ હોય છે, તેથી આપણે માત્ર લાળ પર જ આધાર રાખી શકતા નથી.
સડાને ઉલટાવવા માટે શું કરી શકાય?
* ફ્લોરાઈડયુક્ત ટૂથપેસ્ટ: રીમિનરલાઈઝેશનને ટેકો આપવાનો સૌથી સહેલો, સસ્તો અને અસરકારક રસ્તો એ છે કે ફ્લોરાઈડયુક્ત ટૂથપેસ્ટથી દાંત સાફ કરવા. ફ્લોરાઈડ ખરાબ બેક્ટેરિયા દ્વારા ઉત્પન્ન થતા એસિડની માત્રા ઘટાડે છે અને લાળને કેલ્શિયમ અને ફોસ્ફેટને આકર્ષીને દાંતને ગુમ થયેલા ખનિજો ફરીથી ભરવામાં મદદ કરે છે.
* પીવાના પાણીમાં ફ્લોરાઈડ: મોટાભાગના પીવાના પાણીમાં મળતું ફ્લોરાઈડ પણ આ પ્રક્રિયાને મજબૂત બનાવે છે, ખાસ કરીને જ્યારે ફ્લોરાઈડ ટૂથપેસ્ટ સાથે જોડવામાં આવે.
* કેવિટી-ફાઈટિંગ ડ્યુઓ: આ ફ્લોરાઈડ યુક્ત ટૂથપેસ્ટ અને ફ્લોરાઈડવાળું પાણી મોટાભાગના લોકોમાં પ્રારંભિક દાંતના સડાને રોકવા માટે પૂરતા છે. જોકે, કેટલાક લોકો, જેમ કે જેઓ ઓછી લાળ ઉત્પન્ન કરે છે (ધૂમ્રપાન કરનારા, વૃદ્ધો, પોસ્ટમેનોપોઝલ મહિલાઓ અને અમુક દવાઓ લેતા લોકો), તેમને વધુ સંકેન્દ્રિત ફ્લોરાઈડ ઉત્પાદનોથી ફાયદો થઈ શકે છે. આમાં પ્રિસ્ક્રિપ્શન-સ્ટ્રેન્થ ફ્લોરાઈડ ટૂથપેસ્ટ, તેમજ માઉથ રિન્સ, વાર્નિશ અને જેલ્સ શામેલ છે જે ડેન્ટિસ્ટ ક્લિનિકમાં લગાવી શકે છે અથવા ઘરે ઉપયોગ માટે સૂચવી શકે છે.
* સુગર-ફ્રી ચ્યુઈંગ ગમ : નિયમિત ઓરલ હાઈજીન રૂટિન ઉપરાંત, સુગર-ફ્રી ચ્યુઈંગ ગમ ચાવવાથી પણ પ્રારંભિક દાંતના સડાને રીપેર કરવામાં મદદ મળી શકે છે. ચાવવાથી લાળ ઉત્પન્ન થાય છે જેમાં વધુ એનેમલ-નિર્માણ ખનિજો હોય છે. ગમ તમારા દાંતમાંથી ખોરાકના કણોને દૂર કરીને દાંતના સડાને રોકવામાં પણ મદદ કરી શકે છે.
પોસ્ટ ઓફિસની યોજના: વાર્ષિક રૂ. 399 રોકાણ પર મળશે રૂ. 10 લાખ સુધીનો લાભ, જાણો કેવી રીતે?
જોકે, એકવાર દાંતના સડાને કારણે કેવિટી બની જાય, તો તમે તેને રોકી શકતા નથી અને ત્યારબાદ કેવિટીને ભરવી જોઈએ. તમે કેવિટીને વધુ ખરાબ થતી અટકાવી શકો છો. નિયમિત ડેન્ટલ ક્લીનિંગ અને યોગ્ય મૌખિક સ્વચ્છતા – દિવસમાં બે વાર ઓછામાં ઓછી બે મિનિટ માટે બ્રશ કરવું અને દિવસમાં એકવાર ફ્લોસ કરવું – કેવિટી-કારક બેક્ટેરિયાને છિદ્રમાંથી બહાર રાખશે અને તેને તમારા દાંત પર બનતા અટકાવશે.
શું તે ખાસ ઉત્પાદનો કામ કરે છે?
કેટલાક મર્યાદિત સંશોધનોએ સૂચવ્યું છે કે રીમિનરલાઈઝિંગ ટૂથ પાવડર, ટૂથપેસ્ટ અને ચ્યુઈંગ ગમ જેવા ઉત્પાદનોમાં ઝાયલિટોલ અને હાઈડ્રોક્સીપાટાઈટ જેવા ઘટકો દાંતમાં ખનિજો ઉમેરીને દાંતના સડાને રોકવામાં મદદ કરી શકે છે. જોકે, નિષ્ણાતોએ જણાવ્યું હતું કે તે ફ્લોરાઈડ કરતાં વધુ અસરકારક છે કે કેમ તે દર્શાવવા માટે પૂરતા પુરાવા નથી.
અસ્વીકરણ:
આ લેખમાં આપવામાં આવેલી માહિતી માત્ર શૈક્ષણિક અને સામાન્ય માહિતીના હેતુ માટે છે. તે કોઈપણ પ્રકારની તબીબી સલાહ, નિદાન અથવા સારવારનો વિકલ્પ નથી. તમારી વ્યક્તિગત સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિ અને જરૂરિયાતો અલગ-અલગ હોઈ શકે છે, તેથી કોઈપણ નિર્ણય લેતા પહેલા નિષ્ણાતની સલાહ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે.
