કેન્દ્ર સરકાર યુનિવર્સલ પેન્શન સ્કીમ લાવવાનું વિચારી રહી છે. તે સ્વૈચ્છિક અને યોગદાન આપનાર હશે. આ પેન્શન યોજના માટે રોજગારની શરત રહેશે નહીં, જેનો અર્થ છે કે સામાન્ય નાગરિકો પણ યોગદાન આપી શકશે અને પછી પેન્શન મેળવી શકશે.
આ યોજનાનો ઉદ્દેશ પરંપરાગત રોજગારથી આગળ સામાજિક સુરક્ષાને વિસ્તારવાનો છે. એનડીટીવીના એક અહેવાલ મુજબ, શ્રમ અને રોજગાર મંત્રાલયે આ પ્રસ્તાવિત છત્ર યોજના પર વિચાર-વિમર્શ શરૂ કર્યો છે, જે હાલની પેન્શન યોજનાઓને એકીકૃત કરવા તરફ આગળ વધશે.
યુનિવર્સલ પેન્શન સ્કીમમાં શું થશે?
આ યોજના એમ્પ્લોઈઝ પ્રોવિડન્ટ ફંડ ઓર્ગેનાઈઝેશન (EPFO) હેઠળ બનાવવામાં આવી રહી છે. તેનો આખરી ડ્રાફ્ટ તૈયાર કર્યા બાદ અલગ-અલગ હિતધારકોના અભિપ્રાયો લેવામાં આવશે.
નવી યોજના સ્વૈચ્છિક હશે, એટલે કે કોઈપણ વ્યક્તિ તેમાં જોડાઈ શકે છે, પછી ભલે તેની પાસે નોકરી હોય કે ન હોય. આ સાથે, અસંગઠિત ક્ષેત્રના લોકો, જેમ કે નાના વેપારીઓ અને સ્વ-રોજગાર ધરાવતા લોકો પણ આ યોજનામાં ભાગ લઈ શકશે.
આમાં, પ્રધાનમંત્રી શ્રમ યોગી માનધન (PM-SYM) અને રાષ્ટ્રીય પેન્શન યોજના (NPS-Traders) જેવી વર્તમાન પેન્શન યોજનાઓને મર્જ કરી શકાય છે.
આ યોજનાઓ નિવૃત્તિ પછી ₹3,000 નું માસિક પેન્શન પ્રદાન કરે છે, જેમાં ₹55 થી ₹200 સુધીના યોગદાન છે, અને સરકાર પણ સમાન રકમનું યોગદાન આપે છે.
આ નવા માળખામાં અટલ પેન્શન યોજના (APY)નો સમાવેશ કરવાની શક્યતા પર પણ વિચાર કરવામાં આવી રહ્યો છે.
સરકાર બિલ્ડિંગ એન્ડ અધર કન્સ્ટ્રક્શન વર્કર્સ (BoCW) એક્ટ હેઠળ એકત્ર કરાયેલા સેસનો ઉપયોગ બાંધકામ કામદારોના પેન્શનને નાણાં આપવા માટે પણ વિચારી રહી છે.
કોને મળશે લાભ?
આ યોજના ખાસ કરીને અસંગઠિત ક્ષેત્રના કામદારો, નાના વેપારીઓ, સ્વરોજગાર અને અન્ય નાગરિકો માટે બનાવવામાં આવી રહી છે. આમાં 18 વર્ષ કે તેથી વધુ ઉંમરના તે લોકો ભાગ લઈ શકશે, જેઓ 60 વર્ષ પછી પેન્શનનો લાભ મેળવવા ઈચ્છે છે.
પોસ્ટ ઓફિસની યોજના: વાર્ષિક રૂ. 399 રોકાણ પર મળશે રૂ. 10 લાખ સુધીનો લાભ, જાણો કેવી રીતે?
કેન્દ્ર સરકાર રાજ્યોને તેમની પેન્શન યોજનાઓને આ યોજનામાં મર્જ કરવા માટે પ્રોત્સાહિત પણ કરી શકે છે. આ સાથે, પેન્શન યોગદાન એક જગ્યાએ લાવી શકાય છે. તેનાથી પેન્શન ચૂકવણીમાં વધારો થશે. ઉપરાંત, વ્યક્તિને ઉચ્ચ પેન્શન લાભો મેળવવાથી અટકાવવામાં આવશે.
ભારતમાં વૃદ્ધ વસ્તીનું દબાણ વધી રહ્યું છે…
વર્તમાન અંદાજ મુજબ, ભારતમાં વરિષ્ઠ નાગરિકોની સંખ્યા (60 વર્ષ અને તેથી વધુ) 2036 સુધીમાં 22.7 કરોડ સુધી પહોંચી શકે છે. આ કુલ વસ્તીના 15 ટકા હશે. તે જ સમયે, 2050 સુધીમાં આ આંકડો 34.7 કરોડ સુધી પહોંચી શકે છે, જે કુલ વસ્તીના 20 ટકા હશે.
તેનાથી વિપરિત, અમેરિકા, કેનેડા, યુરોપ, રશિયા અને ચીન જેવા દેશોમાં સામાજિક સુરક્ષા વ્યવસ્થા પહેલાથી જ અસ્તિત્વમાં છે. જેમાં પેન્શન, આરોગ્ય સેવાઓ અને બેરોજગારી ભથ્થું સામેલ છે. યુનિવર્સલ પેન્શન સ્કીમ્સ ડેનમાર્ક, સ્વીડન, નોર્વે, નેધરલેન્ડ અને ન્યુઝીલેન્ડ જેવા દેશોમાં પહેલાથી જ અમલમાં છે.
ભારતમાં વર્તમાન સામાજિક સુરક્ષા વ્યવસ્થા
હાલમાં, ભારતની સામાજિક સુરક્ષા વ્યવસ્થા મુખ્યત્વે પ્રોવિડન્ટ ફંડ, વૃદ્ધાવસ્થા પેન્શન અને ગરીબ વર્ગ માટે આરોગ્ય વીમા સુધી મર્યાદિત છે. આ પ્રસ્તાવિત યુનિવર્સલ પેન્શન સ્કીમનો ઉદ્દેશ્ય આ યોજનાઓનો વ્યાપ વિસ્તારવાનો અને એક સમાવિષ્ટ અને ટકાઉ પેન્શન સિસ્ટમ બનાવવાનો છે, જેથી વધુને વધુ લોકોને સામાજિક સુરક્ષા મળી શકે.
