મેડિકલ સાયન્સના વિકાસ પહેલા મહિલાઓએ તેમના સમાજ, પરંપરા અને જ્ઞાન અનુસાર ગર્ભાવસ્થાને રોકવા માટે અલગ-અલગ ઉપાયો અપનાવ્યા હતા.
આ પગલાંમાં કુદરતી સામગ્રી, પરંપરાગત જ્ઞાન અને સાંસ્કૃતિક પ્રથાઓનો સમાવેશ થાય છે. જો કે, આમાંથી ઘણા ઉપાયો આધુનિક વિજ્ઞાન અનુસાર અસરકારક કે સલામત માનવામાં આવતા નથી.
(1) જડીબુટ્ટીઓનો ઉપયોગ
પ્રાચીન સમયમાં, સ્ત્રીઓ ગર્ભાવસ્થાને રોકવા માટે જડીબુટ્ટીઓનો ઉપયોગ કરતી હતી. કેટલીક ખાસ ઔષધિઓનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો:
- લીમડો: લીમડાના પાન અથવા તેલનો ગર્ભનિરોધક તરીકે ઉપયોગ થતો હતો.
- જંગલી ગાજરના બીજ: તેને ‘ક્વીન્સ એની લેસ’ પણ કહેવામાં આવે છે. મહિલાઓ આ બીજનું સેવન કરીને ગર્ભાવસ્થાને રોકવાનો પ્રયાસ કરતી હતી.
- અજવાઈન અને ગોળ: પ્રાચીન આયુર્વેદિક ઉપચારોમાં, અજવાઈન અને ગોળના મિશ્રણનો ગર્ભનિરોધક તરીકે ઉપયોગ થતો હતો.
(2) કુદરતી પદ્ધતિઓ
સ્ત્રીઓ અને પુરુષો પ્રજનનને નિયંત્રિત કરવા માટે કુદરતી પદ્ધતિઓનું પાલન કરે છે:
- જાતીય સંભોગના સમયને ધ્યાનમાં રાખો: પ્રાચીન સમાજોમાં, એવી માન્યતા હતી કે માસિક ચક્રના અમુક દિવસોમાં જાતીય સંભોગ કરવાથી ગર્ભાવસ્થા થતી નથી.
- સંભોગ પછી તરત જ સફાઈ: મહિલાઓ ગર્ભાશયને સાફ કરવા માટે કુદરતી પાણી અને દવાઓનો ઉપયોગ કરતી હતી.
(3) પરંપરાગત સાધનો
કેટલીક સંસ્કૃતિઓમાં, ગર્ભનિરોધક માટે ઘરગથ્થુ ઉપકરણો બનાવવામાં આવ્યા હતા. આ સાધનો મોટાભાગે છોડના તંતુઓ અથવા પ્રાણીઓના ભાગોમાંથી બનાવવામાં આવતા હતા. ઉદાહરણ:
- ટર્ટલ શેલ અથવા માછલીની ચામડી: આનો ઉપયોગ ગર્ભાશયમાં પ્રવેશ અટકાવવા માટે કરવામાં આવતો હતો.
- કપાસ અથવા કાપડના ટુકડા: આનો ઉપયોગ દવાયુક્ત તેલમાં પલાળ્યા પછી કરવામાં આવતો હતો.
(4) સામાજિક અને ધાર્મિક પરંપરાઓ
ઘણા સમાજોમાં, સ્ત્રીઓ ગર્ભાવસ્થાને રોકવા માટે યુક્તિઓ અને ધાર્મિક વિધિઓનો ઉપયોગ કરતી હતી. કેટલાક વિશેષ મંત્રો અથવા તાવીજનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો, જે માન્યતાઓ અનુસાર ગર્ભાવસ્થાને અટકાવી શકે છે.
(5) આહાર અને જીવનશૈલી
ગર્ભાવસ્થાને રોકવા માટે મહિલાઓ તેમના આહાર અને જીવનશૈલીમાં ફેરફાર કરતી હતી:
પોસ્ટ ઓફિસની યોજના: વાર્ષિક રૂ. 399 રોકાણ પર મળશે રૂ. 10 લાખ સુધીનો લાભ, જાણો કેવી રીતે?
- ગરમ મસાલાનો વધુ પડતો વપરાશ: જેમ કે તજ, હળદર અને આદુ, જે ગર્ભાશયને સક્રિય કરે છે તેવું માનવામાં આવતું હતું.
- ભારે શારીરિક શ્રમ: ગર્ભાવસ્થા ટાળવા માટે, સ્ત્રીઓ પોતાને ભારે કામમાં વ્યસ્ત રાખતી હતી.
(6) ગર્ભપાતના ઉપાયો
જો સ્ત્રીઓ ગર્ભ ધારણ કરે છે, તો તેઓ ગર્ભપાત મેળવવા માટે કુદરતી પદ્ધતિઓનો ઉપયોગ કરે છે. તેમાં ઝેરી છોડનો વપરાશ, પેટની માલિશ અને સ્ટીમ બાથનો સમાવેશ થાય છે. જો કે, આ પદ્ધતિઓ ખતરનાક અને જીવલેણ હોઈ શકે છે.
પ્રાચીન કાળમાં, સ્ત્રીઓ તેમના સંજોગો અને ઉપલબ્ધ સાધનો અનુસાર ગર્ભાવસ્થાને રોકવા માટેના ઉપાયો અપનાવતી હતી. જો કે, આમાંના મોટાભાગના ઉપાયોને આજના તબીબી ધોરણો દ્વારા સલામત અથવા અસરકારક ગણવામાં આવતા નથી. આધુનિક તબીબી વિજ્ઞાને સલામત અને અસરકારક ગર્ભનિરોધક પદ્ધતિઓ શોધીને મહિલાઓને વધુ સારા વિકલ્પો પ્રદાન કર્યા છે.
નોંધ: આ લેખ ફક્ત ઐતિહાસિક માહિતી આપવાના હેતુથી લખવામાં આવ્યો છે.
અસ્વીકરણ:
આ લેખમાં આપવામાં આવેલી માહિતી માત્ર શૈક્ષણિક અને સામાન્ય માહિતીના હેતુ માટે છે. તે કોઈપણ પ્રકારની તબીબી સલાહ, નિદાન અથવા સારવારનો વિકલ્પ નથી. તમારી વ્યક્તિગત સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિ અને જરૂરિયાતો અલગ-અલગ હોઈ શકે છે, તેથી કોઈપણ નિર્ણય લેતા પહેલા નિષ્ણાતની સલાહ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે.
