ભારતમાં અનુસૂચિત જાતિ (SC) ને સરકારી યોજનાઓ, શિક્ષણ અને નોકરીઓમાં વિશેષ અધિકારો આપવામાં આવે છે. પરંતુ આ યાદીમાં કઈ જ્ઞાતિઓ આવે છે? કેન્દ્ર અને રાજ્યો દ્વારા માન્યતા પ્રાપ્ત અનુસૂચિત જાતિઓની સંપૂર્ણ સૂચિ અને તેની સાથે સંકળાયેલા લાભો જાણો!
અનુસૂચિત જાતિ (SC) અને અનુસૂચિત જનજાતિ (ST) ની શ્રેણી હેઠળ આવતી જાતિઓને ભારતીય બંધારણમાં વિશેષ અધિકારો આપવામાં આવ્યા છે. બંધારણ (અનુસૂચિત જાતિ) ઓર્ડર, 1950 હેઠળ, વિવિધ જાતિઓને અનુસૂચિત જાતિનો દરજ્જો મળ્યો છે.
આ જાતિઓને ભારતમાં સામાજિક અને આર્થિક રીતે પછાત ગણવામાં આવે છે અને તેઓને વિવિધ સરકારી યોજનાઓ અને રક્ષણનો લાભ મળે છે. આ લેખ રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો દ્વારા વિભાજિત, અનુસૂચિત જાતિનો દરજ્જો ધરાવતી જાતિઓની સૂચિ પર આધારિત છે.
એસસી કેટેગરીનો દરજ્જો મેળવતી જાતિઓ
દેશના વિવિધ રાજ્યોમાં અનુસૂચિત જાતિની ઓળખ કરવામાં આવી છે, જેમાંથી મુખ્ય રાજ્યો બિહાર, મધ્યપ્રદેશ, રાજસ્થાન, ઉત્તર પ્રદેશ, છત્તીસગઢ, ઉત્તરાખંડ, ઝારખંડ વગેરે છે. દરેક રાજ્યમાં વિવિધ જાતિઓને અનુસૂચિત જાતિનો દરજ્જો આપવામાં આવ્યો છે.
ઉદાહરણ તરીકે, બિહાર રાજ્યમાં વંતર, ચમાર, રજક, મહેતર અને મુસહર જેવી જાતિઓ અનુસૂચિત જાતિ હેઠળ આવે છે. એ જ રીતે, મધ્ય પ્રદેશમાં, ભાંગી, મહેતર, જાટવ, ચમાર અને રાયગઢ જેવી જાતિઓ અનુસૂચિત જાતિની યાદીમાં સામેલ છે.
ઝારખંડ રાજ્યમાં પણ આ યાદીમાં હાલાલખોર, મુસહર, નાટ અને રજવાડ જાતિઓ આવે છે. બાવરી, બાગરી અને બેરિયા જેવી જાતિઓ રાજસ્થાનમાં અનુસૂચિત જાતિ તરીકે સૂચિબદ્ધ છે.
ઉત્તર પ્રદેશમાં, બૈશ્વર, બજનિયા અને જાટવ જાતિઓને અનુસૂચિત જાતિનો દરજ્જો મળે છે. દરેક રાજ્ય અનુસાર અનુસૂચિત જાતિની અલગ-અલગ યાદી છે, જે બંધારણના આદેશો હેઠળ જારી કરવામાં આવી છે.
બિહારમાં એસસી કેટેગરીની યાદી
1 વેન્તર
2 પાણીયુક્ત
3 પીડિત
4 ભુઈયા
5 ભુમજી
6 મોચી, મોચી, મોચી-રવિદાસ, મોચી-રવિદાસ, મોચી-રોહિદાસ, મોચી
7 ચૌપાલ
8 ડબગર
9 વોશરમેન, રજક
10 ડોમ, ધાંગડ, બાંસફોર, ધારીકર, ધાકડ
11 દુસાધ, ધારી, ધારી
12 ઘાસ
13 હાલાલખોર
14 મહેતર, ભાંગી
15 ભિખારી
16 કરિયર
17 લાલબેગી
18 મુસહર
19 નટ્સ, ડોમરા
20 પન, સ્વાસી
21 પાસ
22મો મહિનો
23 તુરી
ઝારખંડમાં એસસી કેટેગરીની યાદી
1 હાલાલખોર
2 હરે, મહેતર, ભાંગી
3 કાંકરા
4 કુરૈર
5 લાલબેગી
6 મુસહર
7 નટ્સ
8 પુન, સ્વાસી
9 પાસી
10 રજવાડાઓ
11 તુરી
મધ્ય પ્રદેશમાં એસસી કેટેગરીની યાદી
1 ભાંગી, મહેતર, બાલ્મિકી, લાલબેગી, ધારકર
2 પાન્ડોરા
3 ચપર
4 ચમાર, ચમારી, બરવા, ભાંબી, જાટવ, મોચી, રાયગઢ, નોના, રોહિદાસ, રામનામી, સતનામી, સૂર્યવંશી, સૂર્યરામનામી, અહિરવર, ચમાર, મંગન, રૈદાસ.
5 ચિદર
6 બાંટાર
7 બૌરી
8 આનંદ કરો
9 ભુઈયા
10 મોચી, મોચી
11 ચૌપાલ
12 દબાજર
13 ધોબી
14 ડોમ, ધાંગડ
15 દુસાધ, ધારી, ધારી
16 ઘાસ
17 ઓધેલીયા
18 બાગરી, બાગરી
19 बहना, बहना
20 બલાહી, બલાઈ
21 બંછાડા
22 બારહર, બાસોદ
23 બર્ગન્ડીનો દારૂ
24 બસોર, બુરુડ, બંસોડ, બંસોડડી, બાંસફોડ
25 બસર
26 બેડીઓ
27 બેલદાર, સાંભળી રહ્યા છે
28 કુચબંધીયા
29 કુંભારો (છતરપુર, દાતિયા, પન્ના, રીવા, સતના, શહડોલ, સીધી અને ટીકમગઢ જિલ્લામાં)
30 મહાર, મેહરા, મેહર, મહારા
31 માંગ, માંગ ગરોડી, માંગ ગારુડી, દંખાની માંગ, માંગ મહાશી, મદારી, ગાડી, રાધે માંગ
32 મેઘવાલ
33 મોપિયા
34 મુસ્કાન
35 નટ, કાલબેલિયા, સાપ ચાર્મર, નવદિગર, કબૂતર
36 પારધી (ભીંડ, ધાર, દેવાસ, ગુના, લિઅર, ઇન્દોર, ઝાબુઆ, ખરગોન, મંદસૌર, મોરેના, રાજગઢ, રતલામ, શાજાપુર, શિવપુરી, ઉજ્જૈન અને વિદિશા જિલ્લામાં)
37 પાસી
38 રૂજ્જર
39 સાંસી, સાંસિયા
40 સિલાવત
41 જમરલ
42 સરગરા
43 ચિકવા, ચિકવી
44 ચિતાર
45 દહેત, દહેત, દહત, દહિયા
46 સાળા
47 ધનુહ
48 ખૂંટો
49 ધોબી (ભોપાલ રાયસેન અને સિહોર જિલ્લામાં)
50 દોહોર
51 જોમ, ડુમર, ડોમે, ડોમર, ડોરીસ
52 ગાંડા, ગાંડી
53 ઘાસી, ખસીયા
54 હોલિયા
55 ભિખારી
56 કટીયા, પથરીયા
57 ખાટીક
58 કોલી, કોરી
59 કોટવાલ (ભીંડ, ધાર, દેવાસ, ગુના, ગ્વાલિયર, ઇન્દોર, ઝાબુઆ, ખરગોન, મંદસૌર, મોરેના, રાયગઢ, રતલામ, શાજાપુર, શિવપુરી, ઉજ્જૈન અને વિદિશા જિલ્લામાં)
60 ખાંગર, કનેરા, મિર્ધા
રાજસ્થાનમાં એસસી કેટેગરીની યાદી
1 બાવરી
2 બર્ગી, વર્ગી, મોટી
3 બાવરિયા
4 બેડીયા, બેરીયા
5 બદમાશ
6 ભાંગી, ચુરા, મહેતર ઓલગાના, રૂખી, મલકાના, હાલલખોર, લાલબેગી, બાલ્મીકી, બાલ્મીકી, કોરાર, ઝડમાલી.
7 આદિમ ધર્મો
8 આહેરી
9 બાદી
10 બાગરી, બાગરી
11 બૈરવા, બેરવા
12 ગરુડ
13 બલાઈ
14 બાન્સફોર, બાન્સફોડ
15 ખાંગર
16 ખાટીક
17 બિદકિયા
18એ જણાવ્યું હતું
19 ચમાર, ભાંભી, બાંભી, ભાંભી, જાતિ
20 કોળી, કોરી
21 જાટવ, જાટવ, મોચી, રૈદાસ, રોહિદાસ
22 રેગઢ, રાયગઢ, રામદાસીયા, અસદરૂ
23 કોરિયા આસોડી, ચમડિયા, ચાંભર, ચમગર, હરલૈયા, હરાલ્યા, ખલાપ, માચીગર
24 મદારી, બાઝીગર, કામતી મોચી, રાનીગર, રોહિત, સમગર
25 માહ્યાવંશી, ધેડ, કૂચ બેન્ડ, કુચબંદ, મોચીગર, મદાર, માદિગ, તેલુગુ મોચી
26 મહાર, તરાલ, ઠેગુમેનુ ડેરા, વણકર, મારુ વણકર
27 ચાંડાલ
28 ડાવગર
29 ધનક, ધનુક
30 ડાંગર
31 ધોબી
32 ધોળી
33 પ્રારબ્ધ, પ્રારબ્ધ
34 ગાંડીયા
35 ગરાંચા, ગાંચા, ગારો, ગરુડ, ગુરડા, ગરોડા
36 રક્ષક
37 ગોધી
38 આદુ
39 કાલબેલીયા, સાપેરા
40 કામદ, કામડિયા
41 કાજર, કુંજર
42 કાપડિયા, સાંસી
43 મઝહબી માતંગ, મિનિમાદિગ
44 માંગ ગરોડી, માંગ ગરોડી
45 મેઘ, મેઘવાલ, મેઘવાલ, મંગવાર
46 મેહર
47 અખરોટ, અખરોટ
48 પાસ
49 રાવળ
50 સાવલી
51 સાંસી
52 સાંતિયા, સતીયા
53 સરભાંગી
54 સરગરા
55 સિંગોવાલા
56 ધોરી, નાયક
57 તીરગર, ટોરબંધ
58 તુરી
પોસ્ટ ઓફિસની યોજના: વાર્ષિક રૂ. 399 રોકાણ પર મળશે રૂ. 10 લાખ સુધીનો લાભ, જાણો કેવી રીતે?
ઉત્તર પ્રદેશમાં એસસી કેટેગરીની યાદી
1 બૈશ્વર
2 બજાણીયા
3 બજગી
4 બલ્હાર
5 બલાઈ
6 અગરિયા (સોનભદ્ર જિલ્લા સિવાય)
7 જલ્લાદ
8 બાદી
9 ફાઉલર
10 બેગ (સોનભદ્ર જિલ્લા સિવાય)
11 લીલો
12 હેલા
13 બજાણિયો
14 ભિખારી
15 કાપડિયા
16 કરવલ
17 Khairaha
18 ખારવાર (બનબંસી સિવાય) (દેવરિયા, બલિયા, ગાઝીપુર, વારાણસી અને સોનભદ્ર જિલ્લાઓ સિવાય)
19 ખાટીક
20 ઘોરોટ
21 કોલસો
22 ખાલી
23 કોરવા
24 લાલબેગી
25 બાલ્મીકિ
26 બંગાળી
27 ઓરંગુટન
28 વાંસ ફૂટ્યા
29મી ગુરુવાર
30 બસોડ
31 બાવરીયા
32 બેલદાર
33 બેરીયા
34 ભાન્તુ
35 ભુઈયા (સોનભદ્ર જિલ્લા સિવાય)
36 ભુયાર
37 બેગ
38 ચમાર, ધુસીયા, ઝુસીયા, જાટવ
39 ચેરો (સોનભદ્ર અને વારાણસી જિલ્લો 53. માઝવાર સિવાય)
40 ડાગર
41 ધાર્મિક
42 ધાંગડ
43 મુસહર
44 ધનુક
45 ધારકર
46 ધોબી
47 ગુંબજ
48 ડોમર
49 દુસાદ
50 ઘરામી
51 ખસીયા
52 નટ્સ
53 પંખા (સોનભદ્ર અને મિર્ઝાપુર જિલ્લાઓ સિવાય)
54 પરહિયા (સોનભદ્ર જિલ્લા સિવાય)
55 પાસી, તરમાલી
56 પત્રી (સોનભદ્ર જિલ્લા સિવાય)
57 રાવત
58 સહારા (લલિતપુર જિલ્લા સિવાય)
59 સિનોરિયા
60 ગોંડ (મહેરાજગંજ, સિદ્ધાર્થ નગર, બસ્તી, સાંસિયા, ગોરખપુર, દેવરિયા, મૌ, આઝમગઢ, જૌનપુર, બલિયા, ગાઝીપુર, વારાણસી, મિર્ઝાપુર અને સોનભદ્ર જિલ્લાઓ સિવાય)
61 ગોવાળો
62 હબુડા
63 કારીગર
64 તુરાહા
છત્તીસગઢમાં એસસી કેટેગરીની યાદી
1 દોહોર
2 ડોમ, ડુમર, ડોમે, ડોમર, ડોરીસ
3 ગાંડા, ગાંડો
4 ખસી, ખસીયા
5 હોલિયા
6 ભિખારી
7 કટીયા, પારીયા
8 ખાટીક
9 કોલી, કોરી
10 ખાંગર, કનેરા, મિર્ધા
11 કાંચબંધિયા
12 અવધેલીયા
13 બાગરી, મોટી
14 बहना, बहना
15 બલાહી, બલાઈ
16 બંચડા
17 બારહર, બસદ
18 બર્ગન્ડીનો દારૂ
19 બસોર, બુરુડ, બંસોર, બંસોડી, બાંસફોર, બસર
20 પથારી
21 બેલદાર, સાંભળી રહ્યા છે
22 ભાંગી, મહેતર, બાલ્મીકી, લાલબેગી
23 મહાર, મેહરા, મેહર, ધારકર
24 પાન્ડોરા
25 શીટ્સ
26 માંગ, માંગ ગરોડો, માંગ ગૌડી, દંખાની માંગ, માંગ મહાસી, ગડારી, ગરૂડી, રાધે માંગ
27 મેઘવાલ
28 ચમાર, ચમારો, બૈરવ, ભાંબી, જાટવ
29 મોઢિયા, મોચી, રેગર, નોના, રોહિદાસ, રામનામી, સતનામી, સૂર્યવંશી, સૂર્યરામનામી, અહિરવર, ચમાર, મંગન, રૈદાસ.
30 દેવદાર
31 ચિકવા, ચિકવી
32 ચિતાર
33 દરહત, દહાયત, દહત
34 દિવાલ
35 તીરંદાજ
36 ધેર, ધેર
37 મુસ્કાન
38 નટ, કાલબેલિયા, સાપ ચાર્મર, નવદિગર, કબૂતર
39 પાસ
40 રૂજીહાર
41 સાંસી, સાંસિયા
42 સિલાવત
43 જમરલ
ઉત્તરાખંડમાં એસસી કેટેગરીની યાદી
1 બગા
2 બૈશ્વર
3 બજાણીયા
4 બજગી
5 અગરીયા
6 જલ્લાદ
7 બાદી
8 ફાઉલર
9 હબુરા
10 હરિ
11 હેલા
12 બજાણિયો
13 ભિખારી
14 કપરીયા
15 કિરવાલ
16 ખાખરાતા
17 ખાવર (વનવાસીઓ સિવાય)
18 ખાટીક
19 અખરોટ
20 કોલસો
21 ખાલી
22 કોરવા
23 લાલબેગી
24મી બુધવાર
25 મઝહબી
26 મુસહર
27 નટ્સ
28 બાંખા
29 પારિયા
30 પાસી, તરમાલી
31 ટ્રેક
32 સહરીયા
33 સાનુરિયા
34 સાંસિયા
35 કારીગર
36 ટ્રમ્પેટ
37 બલ્હાર
38 બલાઈ
39 વાલ્મીકિ
40 બંગાળી
41 કેળામાનુસ
42 bansfour
43 બારવાર
44 બસોર
45 બાવરીયા
46 બેલદાર
47 બેરીયા
48 ભાન્તુ
49 ભુઈયા
50 ભુયાર
51 બેગ
52 ચમાર, ધુસીયા, ઝુસીયા, જાટવ
53 ચેરી
54 ડબગર
55 ધનગર
56 તીરંદાજ
57 ધારકર
58 ધોબી
59 ગુંબજ
60 ડોમર
61 દુસાધ
62 ધર્મો
63 ધારિયા
64 ગોંડ
65 ગોવાળો
દિલ્હી અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશમાં એસસી કેટેગરીની સૂચિ
1 આદિમ
2 એગ્રિયા
3 અહેરિયા
4 બલાઈ
5 બંજારા
6 બાવરિયા
7 જગલર
8 ભાંગી
9 ભીલ
10 ચમાર, ચંવર ચમાર, જાટવ અથવા જાટવ
11 ચોહરા (સફાઈ કામદાર)
12 ચુહરા (બાલ્મીકિ)
13 ધનક અથવા ધનુક
14 ધોબી
15 ગુંબજ
16 જમીન
17 જુલ્હા (વીવર)
18 કબીરપંથી
19 કાચંધ
20 કંજદ અથવા ગરાહ
21 ખાટીક
22 કોળી, નાવિક
23 લાલબેગી
24 મદારી
25 ચમાર, મોચી, રામદાસિયા, રવિદાસી, રૈદાસી, રેહગઢ અથવા રાયગઢ
26 ધાર્મિક
27 મેઘવાલ
28 નરીબત
29 નાટ (રાણા), મોટી
30 પાસ
31 પર્ણ
32 સાંસી અથવા Bedkut
33 સાપ મોહક
34 સિકલીગર
35 સિંગીવાલ અથવા કાલબેલિયા
36 સિકરીબંધ
અનુસૂચિત જાતિ અને અનુસૂચિત જનજાતિ (અત્યાચાર નિવારણ) અધિનિયમ 1989
આ કાયદાનો હેતુ અનુસૂચિત જાતિઓ અને જનજાતિઓ પર થતા અત્યાચારને રોકવાનો અને તેમની સામેની હિંસાને કાયદા હેઠળ સજાપાત્ર બનાવવાનો છે. આ કાયદો તે જાતિઓના અધિકારોનું રક્ષણ કરે છે જેમણે ઐતિહાસિક રીતે સમાજમાં ભેદભાવનો સામનો કર્યો છે.
આ કાયદા હેઠળ, અનુસૂચિત જાતિ અને જનજાતિના સભ્યો સરકારી નોકરીઓમાં અનામત, શિક્ષણમાં વિશેષ તકો અને અન્ય સામાજિક લાભો સહિત વિવિધ પ્રકારના રક્ષણનો આનંદ માણે છે.
